بررسي و شناخت روانشناسي شخصيت از منظر اسلام

شخصيت از واژه personality گرفته شده است كه قسمت اول آن persona به معناي نقاب و ماسكي است كه بازيگران قديم به چهره خود مي زدند و نقش فردي كه آن ماسك بر چهره زده بود را بازي مي كردند يعني فارغ از شخصيت اصلي خود ، به ايفاي نقش مربوط به ماسك و نقابي كه به چهره مي زدند ، مي پرداختند . پرسونا قيافه اي است كه آدمي با آن در جامعه ظاهر مي شود . جامعه ، آداب و رسوم و سنت هاي اجتماع است كه اين قيافه را به فرد تحميل مي كند . پرسونا گاهي نمايشي است و شخصيت واقعي و خصوصي فرد در زير اين ماسك پنهان مي ماند و رفتارهاي ظاهري فرد جز شخصيت واقعي و اصلي فرد نيستند و در زبان عاميانه به آن ريا و تظاهر مي گويند و گاه شخصيت واقعي و دروني ، كه بين ماسك چهره و حالات دروني و باطني همخواني وجود دارد . به تناسب ميزان همخواني بين اين دو مولفه هر فرد داراي تيپ شخصيتي خاصي است و به ميزاني از بهنجاري رواني- رفتاري و يا نابهنجاري برخوردار است و هر چه تاثير اجتماع زياد تر باشد ضخامت ماسك چهره هم بيشتر خواهد بود . از آنجايي كه به زعم ما مكتب اسلام كاملترين و جامع ترين مكاتب ديني و جهاني است ، توجه به جهت گيري ديدگاه اسلام به اين موضوع كليدي و البته معماگونه كه تا كنون هر روانشناس و دانشمندي فقط جنبه هاي جزيي از آن را حل كرده است ، مي تواند چشم انداز دقيق و اثر بخشي را بوجود آورد . در شكل گيري شخصيت ابهامات و سوالات فراواني وجود دارد : شكل گيري ساختار شخصيت در چه سنيني پايه ريزي مي شود ؟ چه عواملي در آن تاثير گذار است ؟ ناكامي ها و مصايب در رفتار و شخصيت تاثير منفي دارد يا مثبت ؟ آيا مي توا ن تيپ هاي شخصيتي را براي انسان ها ترسيم كرد و بر مبناي آنها انسان را توصيف و طبقه بندي كرد يا شخصيت موضوع منحصر به فرد و بي همتايي است ؟ و ... سوالات فراوان ديگري نيز در اين مورد مطرح است كه در اينجا به دنبال جواب آنها از ديدگاه مكتب اسلام هستيم .