پديدار تجربي، برساخت ذهني و واقعيت هستي شناختي (تحليلي بر مسايل تبيين علمي و مواضع رياليزم انتقادي)

Empirical Phenomenon, Subjective Construction, and Ontological Truth (An Analysis of the Problems of Scientific Explanation and Critical Realism Approach)

تبيين هاي پوزيتيويستي و ابطال گرايانه، هر دو در اين فرض طبيعت گرايانه اتفاق نظر داشته اند كه واقعيت محدود به سطح تجربي است و تبيين علمي بايد به اين سطح تجربي ارجاع دهد تا از وصف تحقيق-پذيري، معناداري و علمي بودن برخوردار باشد. اين در حالي است كه از يك سو اصل عليت به مثابه ي شرط ضروري هرگونه تبيين علمي، به لحاظ منطقي از اين سطح تجربي قابل استنتاج نبوده و در نهايت نه به صورت يك اصل تجربي بلكه به صورت يك اصل متافيزيكي و در زبان پوپر، ابطال ناپذير باقي مي ماند. از سوي ديگر، اصل عينيت تجربي به عنوان مبناي شرط آزمون پذيري تبيين هاي علمي نيز به دليل مسبوقيت هرگونه مشاهده به نظريه، غيرقابل دفاع بوده است. ايده‌آليست هاي كانتي همچون كهن و فايرابند نيز كه بر بازنمايي واقعيت در قالب مقولات ذهني تاكيد داشته و از اين رو قوانين علّي و نظريه‌هاي علمي را صرفاً بيانگر مدل‌ها و الگوهاي ذهني در تفسير جهان واقع دانسته اند، از توجيه شناخت تجربي و ارايه ي معياري براي مقايسه‌ ميان نظريه‌ها و پارادايم‌‌هاي علمي و همچنين ابطال نظريه‌ها و تحوّل علمي عاجز بوده اند. اين مقاله ضمن بررسي و تحليل مسايل تبيين علمي، بر روي پاسخ هاي رياليزم انتقادي در اين زمينه متمركز مي شود و به تحليل اين موضوع مي پردازد كه اين رويكرد فلسفي چگونه تبيين علمي را مستلزم توجه همزمان به جايگاه پديدار تجربي، برساخت ذهني و واقعيت هستي‌شناختي در نظر مي گيرد.

Both the positivist and negativist frameworks of explanation are common in this naturalist proposition that unlike the metaphysical philosophy, reality is embedded only in experimental level. Therefore, the scientific explanation of natural and social phenomenon should refer to this experimental level in order to be called meaningful, verifiable and scientific. But, the problem was always that the principle of causality as a necessary condition for every kind of scientific explanation is not logically deductible from induction in experimental level and remains as a metaphysical principle. The principle of experimental objectivity as a condition for the verifiability clause of scientific explanations could not be defended, because the experimentation was always embedded in subjectivity and theory. The Kantian idealists, in contrast, considering the scientific explanation as a mere representation of reality in subjective categories, could not justify the experimental knowledge of reality and the rationality for comparison among theories and paradigms. Critical Realism as an important approach in philosophy of science that relates to the works and thoughts of Roy Bhaskar tries to solve these problems by resorting to its principles of ontological realism, epistemological relativism, and judgmental rationality. Considering and analyzing the scientific explanation’s issues, we have focused here on the answers of the Critical Realism in this case. We will argue that how the Critical Realist interpretation of scientific explanation, the experimental phenomenon, and the subjective construction and ontological reality all reach to a logical coherence with each other.