كاركرد تلفيقي دانش بومي و نوين و نقش آن در توسعه روستايي (مطالعه موردي: نواحي روستايي شهرستان بيرجند)

(An Integration of the Function of Indigenous and Modern Knowledge and Its Role on Rural Development (Case Study: Rural Areas of Birjand County

هدف: موفق نبودن برنامه هاي توسعه در دهه هاي 1370 و 1380، بروز خشكسالي‌هاي مداوم، آسيب پذيري اقتصاد روستايي و درپي آن، كمبود فرصت‌هاي شغلي، روند روبه افزايش مهاجرت جوانان و بسياري از موارد ديگر، نواحي روستايي را به چالش كشانده است؛ ازاين رو، شناخت دانش بومي، امكانات و محدوديت هاي نواحي روستايي، ضرورتي انكارناپذير مي باشد. ازآنجايي كه دانش بومي برخاسته از شرايط محيطي هر ناحيه است و روش‌هاي مناسبي را براي مديريت محيط ارايه مي‌دهد، تلفيق آن با دانش نوين، شيوه هاي نويني درراستاي دست يابي به توسعه پايدار فراهم مي‌سازد. هدف از انجام اين پژوهش، معرفي الگوي نويني در توسعه روستايي برپايه دانش بومي است. روش: اين تحقيق ازلحاظ هدف، كاربردي و ازحيث روش، توصيفي- تحليلي و رويكرد آن پيمايشي مي‌باشد. داده‌هاي موردنياز از مطالعات كتابخانه‌اي و پيمايشي گردآوري شده‌اند. جامعه آماري، نواحي روستايي شهرستان بيرجند است كه 33 روستا از روستاهاي داراي بالاي 20 خانوار و ازاين ميان، 381 خانوار به روش كوكران انتخاب شده‌ اند. براي سنجش فرضيه هاي تحقيق، از آزمون‌هاي تحليل واريانس فيشر و كروسكال واليس به كمك نرم افزار SPSS، استفاده شده است. يافته‌ها: نتايج حاصل از يافته‌هاي تحقيق مبني بر كاركرد شيوه‌هاي تلفيقي دانش بومي و نوين، با توجه به مقدار بالاي آزمون فيشر و نيز ميانگين آزمون كروسكال واليس، حاكي از اثرگذاري زياد آن در ميزان راندمان توليد، افزايش درآمد و نيز افزايش تمايل به ماندن در روستا و كاهش مهاجرت است؛ به اين-ترتيب، دانش بومي در تلفيق با دانش نوين، قادر است به طور نسبي شرايط را براي دست يابي به توسعه پايدار فراهم سازد. محدوديت‌ها/راهبردها: دشواري در گردآوري دانش بومي روستاييان و خودباورنبودن روستاييان دراين زمينه، ازجمله چالش هاي پژوهش حاضر هستند. راهكارهاي عملي: براي احيا و توسعه نواحي روستايي، ايجاد بانك اطلاعات دانش بومي، به كارگيري تكنولوژي مناسب و طرح‌هاي مشاركتي پيشنهاد شده است. اصالت و ارزش: با بيان كاركردهاي تلفيقي دانش بومي و نوين و ضرورت شناخت تكنولوژي متناسب با ويژگي‎‌هاي طبيعي- اجتماعي منطقه، مي‌توان گام مهمي درراستاي توسعه روستايي برداشت.

Purpose: The rural areas of Iran have faced many challenges during 1990s and 2000s due to the failure of development programs, persistent draughts, vulnerability of rural economics and their consequences, including lack of employment opportunities and increasing migrations to urban districts. Therefore it is necessary to identify the potentials of indigenous knowledge, its prospects and challenges for rural areas. Since an indigenous knowledge is constructed on the basis of the realities of its environment, it provides us with appropriate methods to manage the environment. The integration of this indigenous knowledge with modern forms of knowledge can provide us with initiatives to achieve sustainable development. This study aims to introduce such an initiative in rural development, based on indigenous knowledge. Methodology: This is an applied study which follows an analytic-descriptive methodology. The data were collected through archival and field studies. The sample includes 381 households, selected from 33 villages around Birjand (each containing more than 20 households) by the help of Cochran method. To confirm or reject the hypothesis, analytical methods including Fisher and Kruskal-Wallis variance analysis were conducted by use of SPSS software. Findings: Regarding the effectiveness of integration of two above-mentioned knowledge systems, the findings of Fisher and Kruskal-Wallis analysis show that this integration will result in an increase in productivity, income, and willingness to stay in village and will result in decrease in migration to urban areas. Therefore, the integration of indigenous and modern knowledge systems can facilitate achieving sustainable development. Limitations: The main obstacles were the difficulties in collecting data on indigenous knowledge and villagers’ lack of self-confidence. Practical Implications: We suggest that establishing a data bank on indigenous knowledge, applying appropriate technologies and using participative approaches will facilitate the revival and development of rural areas. Originality and Value: Recognizing and examining the potentials of integrated knowledge systems and the compatible technologies in accordance with them will increase sustainability in rural development.