تعامل و تقابل منطقه گرايي و جهاني شدن در معماري معاصر نمونه كشورهاي حاشيه جنوبي خليج فارس

نظريه هاي مبتني بر منطقه گرايي و جهاني شدن تاثيرات قابل توجهي بر تغيير معماري و شهرسازي معاصرداشته اند. منطقه گرايي به عنوان رويكردي كه تعامل زيادي با بستر فرهنگي بوم دارد سبب ايجاد حس مكان در بنا شده و در مقابل آن رويكرد جهاني اثر معماري را به اثري فرامكاني مبدل مي سازد. اين مهم در كشورهاي در حال توسعه از اهميت بالاتري برخوردار است زيرا از يك سو در تعامل با كشورهاي توسعه يافته گرايش ويژه اي نسبت به جهاني شدن دارند؛ از سوي ديگر پيوندهاي هويتي ايشان را به اعتنا به معماري برگرفته از بوم دعوت مي كند. لذا هدف از انجام اين پژوهش بررسي موردي تعامل و تقابل رويكردهاي منطقه اي و جهاني در كشورهاي در حال توسعه حوزه خليج فارس مي باشد. به منظور نيل به اين هدف 50 بناي معماري معاصر از پنج كشور در حال توسعه حوزه خليج فارس انتخاب شده و ميزان بومي بودن يا گرايش به سبك جهاني در اين آثار در پنج شاخص كانسپت طراحي، تكنولوژي ساخت، مصالح، شكل و فرم بنا و رابطه بنا با محيط در غالب پرسشنامه هايي بر اساس طيف ليكرت بررسي شد. نتايج آماري بدست آمده نشان مي دهد كه عربستان سعودي در تمامي شاخص هاي پنجگانه طراحي بيشترين گرايش به هويت هاي بومي و منطقه اي را دارد و در مقابل آن امارات متحده عربي كشوري با تمايلات جهاني در حوزه معماري است. كانسپت طراحي بومي ترين شاخص در ميان شاخص هاي طراحي در اين كشورها بوده است و گرايشات منطقه گرايي همچنان در ايده و كانسپت طرح بروز و ظهور دارد در صورتيكه در زمينه فناوري ساخت و استفاده از مصالح، كشورهاي در حال توسعه حركت سريعي به سمت جهاني شدن داشته اند. دو شاخص شكل و فرم بنا و رابطه بنا با محيط در حالتي بينابين رويكردهاي بومي و جهاني قرار دارند. علاوه بر اين در ميان بناهاي معاصر كشورهاي حاشيه خليج فارس، شاخص كانسپت طراحي با شكل و فرم بنا، رابطه بنا با محيط و تكنولوژي ساخت همبستگي دارد. ازاينرو مي توان گفت كه در معماري معاصر كشورهاي در حال توسعه عنايت به فناوري ساخت بناها در كنار توجه به شكل و فرم، و مصالح بومي از اهميت ويژه اي برخوردار است.

Abstract The regionalism and globalization theories have a direct influence on the result of contemporary architecture and design. These theories have inspired many architects all over the world in last decades. Furthermore, the interaction and contrast between the aforementioned theories are so imperative, especially in the developing countries of Persian Gulf because of their tendency to the modernism and prone to the regional and cultural identity. In this study, we peruse the interaction and contrast of regionalism and globalization in the developing countries of Persian Gulf by investigating fifty modern architectural buildings. To meet to this target, five parameters of architectural design such as concept, technology, materials, form and relevance to the environment were accounted as a regional or international index quantitatively. Consequently, it is concluded that Saudi Arabia has the most regional tendencies in the whole examined parameters while the United Arab Emirates possesses the most international architecture. Moreover, the results show that the parameter of concept is the most vernacular item in designing buildings in the Persian Gulf zone. Besides, the nonparametric correlation between 5 variables was studied. The obtained results show that all the parameters except the concept have significant correlations, which mean they have direct relation with each other. In other words, as the technology becomes modern the other parameters except the concept will be modern too. Therefore, attention to the new technologies beside vernacular shape and materials can be introduced as the best answer to the contemporary architectural questions of developing countries. Key words: regionalism, globalization, developing countries, contemporary architecture