بررسي روند بيابان‏زايي دشت كاشان با استفاده از مدل IMDPA با تاكيد بر معيار اقليم

The study of desertification process on the basis of climate using IMDPA model (Case Study: Kashan Plain, Iran)

خشكسالي يكي از مخرب ترين بلاياي طبيعي است كه در مناطق مختلف ايران اغلب اتفاق مي افتد. در اين پژوهش به منظور پايش بيابان-زايي دشت كاشان از چهار شاخص بارش، خشكي ترانسو، تداوم خشكسالي دهك دوم و بارش استاندارد (SPI) استفاده شد. بعد از آماده سازي داده ها با استفاده از جدول امتيازدهي مدل IMDPA هر يك از معيارها به صورت لايه هاي اطلاعاتي وارد محيط نرم افزار ArcGIG9.3 شد. سپس با به كارگيري روش كريجينگ، چهار شاخص فوق الذكر، ناحيه بندي شده و نقشه هاي هر شاخص براي سه دوره 1975- 1990، 1991- 2000 و 2001 -2010 تهيه گرديد. در نهايت با استفاده از ميانگين هندسي، نقشه هاي تهيه شده سه دوره مطالعاتي، با هم ادغام شده و با قرار دادن لايه هاي امتيازدهي شده چهار شاخص مذكور، نقشه نهايي بر اساس مدل IMDPA از اقليم دشت كاشان تهيه گرديد. نتايج تحقيق نشان داد كه معيار بارش استاندارد (SPI) با ارزش عددي 99/2 بيشترين تاثير و معيار تداوم خشكسالي دهك دوم با ارزش عددي 14/0 كمترين تاثير را در بيابان زايي منطقه دارد. همچنين معيارهاي خشكي ترانسو و بارش به ترتيب با ارزش هاي عددي 97/2 و 59/2 شدت بيابان زايي متوسط را نشان مي دهند. در مجموع مي توان گفت روند بيابان‌زايي از منظر معيار اقليم رو به گسترش مي باشد. به طوري كه در چنين شرايطي، وقوع بيابان‌زايي با شدت بيشتر در دهه هاي آتي دور از انتظار نخواهد بود.

Desertification is a major challenge in Iran. In this study, four variables of rainfall, drought duration, aridity index and standard precipitation index (SPI) have been used for monitoring extent of desertification in Kashan plain, Iran. Required data were prepared and scored according to IMPDA scoring table. The obtained criteria were integrated and elaborated in ArcGIS9 software as information layers .Then, each of above mentioned variables were regionalized using proper Krigging method. The maps of each index were generated for three time periods: 1975-1990, 1991-2000 and2001 to 2010. Ultimately, corresponding maps of these three periods were synthesized using geometric average method, and a final climatic map of Kashan plain based on IMDPA model was produced. The results indicated that the severity of desertification increased from south west towards the central and north east parts of the region. The standard precipitation index with the average value of 2.99 had the most significant effect on desertification severity while drought duration with the value of 0.14 had the least influence. Two other indices i,e. drought index and rainfall amount with the values of 2.97, 2.59 ranked in between. In general, it can be concluded that desertification would intensify in future decades.