بررسي تغييرات پيچان رود آجي چاي در پهنه سيلاب دشت

Investigation on Aji-Chay River Meander Changes on Flood Plain

پيچان ها، به عنوان جالب ترين الگوي جريان، پوياي زيادي را به مسير جريان رودخانه ها مي بخشند. ايجاد خميدگي ها در مسير جريان رودخانه ها، انرژي لازم براي جابجايي بيشتر كانال فعال در پهنه هاي دشت-هاي سيلابي را فراهم مي نمايند و با اين جابجايي ها، تغييرات ژيومورفولوژيكي عمده اي در دشت هاي سيلابي رخ مي دهد. در طول مسير رودخانه هايي كه تاسيسات زيادي در كناره ها و در مسير رودخانه وجود دارد ، اين جابه جايي ها مي تواند بسيار مشكل آفرين باشـد. رودخانه آجي چاي به عنوان تيپيك ترين مياندر، جابه جايي هاي زيادي در مسير جريان خود انجام مي دهد (واقع در شمال غرب ايران و در موقعيت جغرافيايي از ʹ07 ?38، ʹ58 ?37 عرض شمالي و ʹ 15 ?46 ، ʹ45 ?47 طول شرقي). در اين مقاله سعي شـده است با استفاده از داده هاي حاصل از اندازه گـيري ها بر روي عكس هاي هوايي و ماهواره اي و به كار گيري روش هاي تجربي، ميزان جابه جايي ها، قابليت حركات جانبي در مسير و همچنين زمان جابه جايي ها، محاسبه و برآورد گردد. در اين بررسي ها، به پارامترهاي خودپيچان مانند شعاع خميدگي ها، استناد گرديده و پهناي مسير با بهره گيري داده هاي حاصل از اندازه گيري شعاع، از رابطه W محاسبه و به منظور بررسي قابليت جابه جايي مسير، نسب شعاع و پهنا (R/W) به دست آمده است. زمان انجام جابه جايي هاي كانال فعال در دشت سيلابي نيز با استفاده از T? برآورد شده است. نتايج اين بررسي ها نشان مي دهد كه در طي زمان، كانال فعال رودخانه آجي چاي در پهنه دشت سيلابي خود به طور مكرر جابه جا شده و در اثر اين جابه جايي ها و در نتيجه در اثر ايجاد فرصت براي انجام فرسايش كناري ناشي از آن، دشت سيلابي فراخ تر شده است. در بخش هايي از مسير آجي چاي، زمان لازم براي انجام يك جابه جايي كامل از 1 سال تا بيش از 5 سال در بخش هاي ديگر طول مسيرآجي چاي متفاوت است. ميزان سينوزيته در طول مسير آجي چاي و درطي زمان تـغيير يافـته است و با هر تغيير در ميزان سـينوزيته و تغيير جهت جابه جاي خميدگي ها، داغ آب هايي در دشت سيلابي بر جاي مانده است

Meanders, as a interesting water flow patterns in nature, is giving dynamic to courses of rivers. Creation of curvature on courses of rivers is give enough energy for migrate active channel on floodplain. This migration is main reason for many geomorphology in events is floodplains and at final is changing the floodplain pattern .These changing is created many problems for man-made structures that is constructed at bank or on courses of rivers. Aji-Chay River, as a typical meander is migrate on floodplain by creation curvature on its course (is situated at 37° 58? to 38° 07? N and from 46° 15? to 47 °45? W). In this article is analyzed and estimated migration rate, migration potential and time of migration ,by use of experimental methods, by satellite and areal images In this study rely on parameters of meanders, as bind and width of river corridor is estimated by use of W methods and ?t, R/W calculation, in order to investigation on capability of rivers for movement .In this study also is estimated time of active channel migration on floodplain by use of valid methods .The results of this study show that active channel of Aji-Chay repeatedly movement on floodplain in during time and because these movement and changing and bank erosion, is flatten the floodplain .In part of Aji-Chay course time period for completed a cycle of migration is from 1 to over 5 years. This period is vary in many parts of river course. The results of this study also suggested that sinuosity rate at length of Aji-Chay course is changed in during time and old race of water flow is evidence these changes