اولويت‌دهي معيارهاي بازسازي در خاتمه فعاليت معادن (مطالعه موردي: معادن سنگ‌آهن گل‌گهر، سنگان و چادرملو)

(Prioritizing the Reclamation Criteria during Mines Closure (Golgohar, Sangan, Chadormalu Iron Mines

بخش‌هاي مختلف فعاليت‌هاي معدني گستره وسيعي از محيط را دستخوش تغييرات مي‌كنند، بنابراين بازسازي سايت فعاليت‌هاي معدني در زمان بهره‌برداري از معدن يا در خاتمه عمليات معدن‌كاري اجتناب‌ناپذير است. كاهش مخاطرات به‌جاي‌مانده از عمليات معدن‌كاري، احياي زمين‌هاي تحت تاثير و منابع آبي مصرف‌شده، كاهش آثار، اطمينان از حفظ منابع محيط‌زيستي، ايجاد ثبات و پايداري در محيط اجتماعي- اقتصادي منطقه پس از پايان فعاليت‌هاي معدني، ايجاد كاربري‌هاي جديد و ترغيب در استفاده مناسب از منابع انرژي و ضمانت بهره‌برداري پايدار از معادن از جمله اهداف بازسازي است. با در نظر گرفتن اين اهداف و مطالعه اكوسيستم قرارگيري معادن مي‌توان معيارهاي متعددي براي بازسازي معرفي كرد، اما از ميان اين معيارها، گروهي بايد انتخاب شوند تا هنگام بازسازي معادن از اهميت و وزن بيشتر و اولويت بالاتري برخوردار باشند. با اين فرض 40 معيار بازسازي در سه معدن بزرگ سنگ‌آهن كشور (گل‌گهر، سنگان و چادرملو) و در سه محيط طبيعي، اجتماعي و اقتصادي تعيين و بررسي شدند. تنوع، تعدد و ويژگي معيارها سبب شد تا از روش تصميم‌گيري چندمعياره دلفي- فازي به منظور اولويت‌دهي معيارهاي مورد بحث استفاده شود. در نهايت با توجه به امتيازهاي اختصاص‌داده‌شده به هر معيار و مقايسه فازي آن‌ها، 16 زيرمعيار كه داراي بالاترين اولويت در بازسازي معادن بودند، انتخاب شدند. از ميان معيارهاي اولويت‌دهي‌شده، شيب و وسعت محدوده تخريب‌شده داراي بالاترين و روش كاشت و ارزش دارويي گياهان داراي پايين‌ترين اولويت بودند. اين مقاله در نظر دارد كاربرد تصميم‌گيري چندمعياره به روش دلفي- فازي را در اولويت‌دهي معيارهاي بازسازي نشان دهد. به اين ترتيب با در نظر گرفتن محدوديت‌هاي زماني و بودجه، برنامه‌ريزي مناسب و تخصيص بهينه منابع مالي براي اجراي برنامه بازسازي اين سه معدن تحقق خواهد يافت.

Mining activities extensively affect the environment by causing considerable changes. Reclamation of mining sites during mine operation period or at the end of mining activities (during mine closure) is inevitable. The major objectives of mine reclamation are risk mitigation, rehabilitation of lands and water resources, environmental impact mitigation, ensuring the protection of environmental and socio-economical resources of the area after completion of mining activities, creating new land-uses, encouragement of the proper use of energy resources and ensuring sustainable exploitation of mines. Specific reclamation criteria can be presented and defined by focusing on the ecosystems of mining areas. However, the criteria with more significance and weight and higher priority must be defined during mines reclamation. Considering such approach, 40 reclamation criteria related to natural, social and economic environments were investigated for three large-scale iron ore mines in Iran (Golgohar, Sangan, and Chadormalu). Due to variety and multiplicity of the criteria, they were prioritized through DELPHI - Fuzzy Multi-Criteria Decision Making. Ultimately, 16 sub-criteria with highest priority in mines reclamation were selected based on the points given to each criterion and Fuzzy comparison of the criteria which slope and extent of destructed land have higher priority and cultivation method and medicinal value have lower priority. This article aims to explain the application of DELPHI - Fuzzy Multi-Criteria Decision Making in prioritization of reclamation criteria. Considering budget and time limitations, suitable planning and optimum allocation of financial resources for implementation of reclamation plan for the abovementioned mines will be achieved.