ضرورت شناسايي و حفاظت از فضاهاي سبز مبتني بر شرايط محلي و منطقه‌اي ايران (نمونه موردي: باغ اكبريه بيرجند)

The necessity of identifying and protecting green spaces based on local and regional condition in Iran (case study: Akbarieh garden of Birjand)

شهرهاي سنتي با داشتن زيرساخت‌‌هاي لازم و قابليت‌‌هاي طبيعي، بهترين نمونه‌‌هاي پايداري را در خود جاي داده بودند. اين شرايط بيانگر آن است كه طراحي و برنامه‌ريزي اين‌گونه شهرها با انديشه و تفكري عميق و عالمانه صورت گرفته است. در اين شهرها، بهره‌گيري از امكانات طبيعي به گونه‌اي است كه با كمترين صدمات در مواهب موجود، بالاترين بازده را در اختيار قرار مي‌دهند. اما اين شرايط در اغلب موارد رو به نابودي گذاشته و بي‌اطلاعي برخي از مردم و حتي مجوزهاي قانوني مثل قاعده تسليط، اين روند را سرعت داده است. به همين دليل، شناسايي و تشريح جايگاه اين‌گونه زيرساخت‌‌ها و فضاها مي‌‌تواند در حفاظت و پايداري آن‌‌ها اثربخش باشد. به اين منظور، مقاله حاضر در نظر دارد يكي از اين فضاها، يعني باغ اكبريه بيرجند را معرفي و جايگاه آن را در اين شهر كويري تشريح و تبيين كند‌‌. در اين مطالعه از شيوه توصيفي و تحليلي بهره‌‌برداري و با استفاده از بازديدهاي ميداني و ديدگاه كارشناسان مربوطه و بهره‌‌گيري از اسناد و مدارك تاريخي، اطلاعات مورد نياز گردآوري شده است. براي تحليل اطلاعات از شيوه‌‌هاي تحليل محتوا و ديدگاه كارشناسان خبره استفاده شده‌‌ است. نتايج بيانگر آن است كه باغ اكبريه با همه مشابهت‌‌هايي كه با ساير باغ‌‌هاي ايراني دارد، با توجه به شرايط خاص و دوره تاريخي شكل‌‌گيري و بستر طراحي، داراي شاخصه‌‌هاي منحصر به فردي است كه تاثير انكار‌ناپذيري در ساخت و بافت بيرجند بر جاي گذاشته و هر نوع تخريبي در آن مي‌‌تواند اصالت باغ و شهري را كه در آن استقرار يافته است با تهديد مواجه كند. علاوه بر آن، اين باغ‌ به‌منزله ساختار كامل، بيانگر رابطه تنگاتنگ ميان بستر فرهنگي و طبيعي موجود و نشانه‌اي از سازگار و همسوكردن نيازهاي انسان و طبيعت است.

Traditional cities, in which natural attractions are accommodated, have the best examples of stability. These conditions indicate that such urban planning design and program have been done thoughtfully and wisely. In these cities, the natural resources are used with minimal damage to existing endowments, and the highest efficiency is provided. But they often have been gutted and destroyed. People’s ignorance and even rule have been raising the issue. So, identifying such areas would affect environment protection. This article is to discuss one of these natural attractions, Akbarieh Garden, and its location in Birjand. In this study, descriptive and analytical approach has been taken into account. The required information has been collected among experiments, expert opinions, and historical documents. The results indicate, although Akbarieh Garden is greatly similar to other Iranian gardens, it has outstanding features which have affected the structure of the city because of the special historical period and formation of the substrate. And any sort of destructions may jeopardize the validity of the city in which it’s located. This garden shows the close relation between culture and nature and also it is a sign of adaptation of human needs and nature.