در مكتب عارفانه ي سهروردي

اكثر آثار سهروردي به صورت عرفاني، رمزي و از زبان حيوانات و پرندگان نوشته شده اند تا علاوه بر زيبايي و جذابيت بيشتر، موجبات كتمان اسرار را در بستر مناسب تري فراهم سازند. يكي از اين آثار زيبا، رساله ي لغت موران است كه در قالب دوازده فصل كوتاه و در بيان نهج سلوك به رشته ي تحرير كشيده شده است. مي توان موضوع كلي اين رساله را با توجه به آيات قرآني و احاديث موجود در آن، رجوع به اصل كلي، نورگرايي، فناي انسان، معاد و كشف اسرار دانست. در بيشتر داستان هاي رساله ي مذكور، از امور متضاد سخن به ميان آمده است كه نشان دهنده ي تضاد كلي خير و شر در سراسر قلمروي ادبيات عرفاني است. برخي از نهج سلوك مخفيانه ي شيخ اشراق در لغت موران، پس از رمزگشايي از اسرار اين رساله عبارتند از: صبر، مراقبه، شهود، اجابت پير، رفع حجب، و فنا في الله. بر اين اساس مي توان اظهار داشت كه رساله ي لغت موران در عين كميت، حاوي گسترده ترين اسرار نهج سلوك است و آشنايي با اين رمز و رازهاي پيچيده، فهم ساير آثار عارفاني چون سهروردي را بهتر و بيشتر ممكن مي سازد.