درنگي در چيستي و جايگاه قاعده "الجمع مهما امكن اولي من الطرح"

مجتهد در راه استنباط حكم شرعي، گاه با ادله اي مواجه مي شود كه در ظاهر با يكديگر تعارض و ناسازگاري دارند. از طرفي مي-دانيم كه نظام فقهي اسلام داراي وحدت است و احكامي كه از سوي شارع بيان شده اند در تقابل و تعارض با يكديگر نيستند. بنابراين هر نوع تعارضي كه بين ادله شرعي به چشم مي خورد، ظاهري و غير حقيقي است. از اين رو فقها و اصوليان تمام سعي و توان خود را به كار بسته اند تا اين تعارض را برطرف كرده و از وراي دو يا چند كلام متعارض، به اراده و نيت واقعي شارع دست پيدا كنند. قاعده « الجمع مهما امكن اولي من الطرح» يكي از قواعد مهم و مشهور اصول فقه است كه نقش اساسي در رفع تعارض ظاهري ميان ادله لفظي ايفا مي كند. هدف اساسي اين نوشتار، تنقيح جايگاه قاعده جمع و نقش آن در رفع تعارض بين ادله لفظي است بدين منظور به بررسي ابعاد گوناگون اين قاعده همچون اقسام تعارض، مفردات به كار رفته در قاعده، اقسام جمع و مدارك آن، ضابطه و ملاك جمع عرفي، شروط و در نهايت جايگاه قاعده جمع پرداخته شده است.