كاركرد‍ِ زبان در شعر ايرج ميرزا

در ميان شاعران عصر مشروطه، شعر ايرج ميرزا، ازلحاظ كاربرد ويژه زبان و شگردهاي كلامي - كه آگاهانه بدان پرداخته است - جايگاهي ويژه دارد. وي با جسارتي هنرمندانه هنجارهاي زبان رايج را در سطح‌هاي صرفي، نحوي و واژگاني، واجي و معنايي در هم مي‌شكند و فضايي تازه در حيطه زبان ادبي ايجاد مي‌كند و اين كار را با زباني ساده و روان انجام مي‌دهد؛ به گونه‌اي كه بي‌اغراق، مي‌توان گفت در بين شاعران اين عصر، شعر وي بيش از ديگران به زبان طبيعي نزديك است. اين مقاله به بررسي پاره‌اي عملكردهاي زباني ايرج پرداخته و نشان داده است كه وي چگونه به كمك اين زبانِ ساده و روان، شعر خود را وسيله بيان مفاهيم انقلابي، اجتماعي ـ سياسي، طنزآلود، شكواييه و ... قرار داده و با بهره‌گيري از تركيب‌هاي نوساخته و لطيفه‌پردازي‌هاي كم سابقه، خود را صاحبِ سبكي ويژه ساخته است. Iraj Mirza’s poetry occupies a special place in Persian literature as compared to the works of other poets of his time, due to his almost unrivalled use of language and rhetorics. Deviating from syntactic, semantic and pragmatic norms, he creates a new atmosphere with the simple language he uses, which draws his poetry close to the language of nature. The present paper examines Iraj Mirza’s poetry in terms of language function and his expert play with language. He deviates from the accepted linguistic norms of syntax, semantics and pragmatics, with an artistic courage, creating a new atmosphere in literary language: It is worth mentioning that he does so with such a simple language that one can claim, without unnecessary exaggeration that his poems are closer to the language of the nature than those of his contemporary poets. This article studies some of the language functions of Irajʹs poems, revealing a small part of his skill in playing with the language.