عوامل تعيين‌كننده دوره زماني منفي‌شدن اسمير خلط بيماران سل ريوي در استان همدان: يك مطالعه همگروهي تاريخي

Time to Sputum Conversion among Patients with Smear-Positive Pulmonary Tuberculosis and its Determinants: A Retrospective Cohort Study in Hamadan Province, Iran

مقدمه و اهداف:بيماری سل يكی از مهم‌ترين علت‌های مرگ ناشی از بيماری‌های عفونی تك‌عاملی است كه دارای رتبه دهم در بار جهانی بيماري‎ها است. با وجود دسترسی به درمان مؤثر برای بيماری سل ريوی، زمان منفی‌شدن اسمير خلط بيماران مبتلا تحت تأثير عوامل مختلف، مطابق انتظار نيست. اين مطالعه با هدف تعيين دوره زمانی منفی‌شدن اسمير خلط بيماران و عوامل مؤثر بر آن انجام شده‌است. روش‌كار: در اين مطالعه هم‌گروهی تاريخی، تمامی بيماران مبتلا به سل ريوی اسمير مثبت در استان همدان طی سال‌های 1385 تا 1390، وارد مطالعه شدند. داده‌های مربوط به مشخصات جمعيت‌شناختی، بالينی و درمانی بيماران، از جمله زمان منفی‌شدن اسمير خلط بيماران، از نرم‌افزار مخصوص ثبت بيماران مسلول استخراج شد. دوره زمانی منفی‌شدن اسمير خلط بيماران با استفاده از منحنی بقای كاپلان‌ماير، ترسيم و عوامل مؤثر بر آن با استفاده از مدل مخاطره متناسب كاكس، تعيين گرديد. نتايج: از مجموع 440 بيمار مبتلا به سل ريوی اسمير مثبت، 51% (221 بيمار) مرد و 49% (219 بيمار) زن بودند. محل سكونت 57 % (251 بيمار) شهر و بقيه روستا بود. ميانه مدت زمان منفی‌شدن اسمير خلط در بيماران، 3 ماه بود. در پايان ماه دوم درمان، اسمير خلط69% بيماران منفی شد و اين ميزان در پايان ماه سوم درمان، به 88% رسيد. نتيجه‌گيری: يافته‌های اين مطالعه درباره زمان منفی‌شدن اسمير خلط بيماران در پايان ماه دوم درمان، بيان‌گر دست نيافتن به ميزان مورد انتظار درمان بيماران مسلول در جامعه مورد مطالعه است.

Background & Objectives: Tuberculosis (TB) is the largest single cause of death from infectious diseases and has a ten rating of global burden of disease. Despite the availability of effective treatment for pulmonary TB, sputum conversion of patients affected by various factors. This study aimed to determine the time course of sputum conversion in patients and possible affected factors in this process. Methods: In this Retrospective cohort study, 440 patients with smear-positive pulmonary TB in Hamadan province from 21 March 2006 to 20 March 2012 referred to health centers were included. Demographic, clinical data and treatment status of patients, including the time of sputum smear negative were extracted using TB Register software from patient registry. Time to sputum conversion was considered monthly during the patient’s treatmentand shown by Kaplan-Meier survival curve. The effects of some determinants; including gender, location, age group and number of bacilli in the sputum of patients at the beginning of treatment were determined using Cox proportional hazard regression model. Results: From 440 patients with smear-positive pulmonary TB, 51% (221 patients) were male and 49% (219 patients) were female. Fifty seven percent (57%) were living in urban and others in rural. The median of sputum conversion was 3 months. Totally, sputum conversion rate at the end of month 2 and 3 were 69% and 88%, respectively. Conclusion: Our findings revealed that there has been a considerable difference between the expected sputum conversion rate and the observed rate in Hamadan province, Iran.