جنبه‌ها‌ي صوري و معنايي عناصر وجهي در جمله‌هاي فارسي

Formal and semantic aspects of modal elements in Persian sentences

واكنش سخنگويان زبان در برابر جملات وجهي با عكس‌العمل آنها در مقابل جمله‌هاي غيروجهي متفاوت است. از مهمترين و معمولترين راههاي بيان جمله هاي وجهي استفاده از عناصر وجهي از قبيل افعال وجهي، قيود جمله، و دسته مشخصي از افعال واژگاني است. از اهداف اين تحقيق، تحليل و تبيين نقشها، انواع و درجات مفهوم وجهيت در فارسي امروز است. اين پژوهش همچنين تمايز مطلوبي را ميان جنبه هاي صوري و معنايي مقوله وجهيت در فارسي ايجاد مي كند. پژوهش حاضر براي نخستين مرتبه، نشان مي دهد كه فعل خواستن علاوه بر نقشي كه در ساخت‌هاي زمان آينده ايفا مي‌كند، وسيله مناسبي براي بيان درجه قوي وجهيت است، به گونه‌اي كه به تنهايي متضمن وقوع رخداد مي‌شود، و اين مهم از ديد تمامي پژوهش‌هاي پيشين پنهان مانده است. بنابراين براحتي مي‌توان ادعا كرد كه زبان فارسي ازهر سه درجه ضعيف، متوسط و قوي وجهيت بهره مند است. در باب انواع وجهيت نيز بايد گفت كه با توجه به شواهد و مصاديق كشف و استخراج شده از روزنامه‌هاي فارسي زبان، هر سه نوع وجهيت، كه عبارتند از وجهيت معرفتي، پويا و الزامي، در فارسي امروز بطور عادي مورد استفاده قرار مي‌گيرند.

The way speakers react towards modal structures basically differs from the way they treat independent constructions. The most common means of expressing modality are modal components such as modal verbs, sentence adverbs and certain lexical verbs. The present paper focuses on modal constructions and aims at analyzing modality, its functions, types and degrees in modern Persian. It also makes a distinction between formal and semantic dimensions of modality in this language. This paper demonstrates, for the first time, that xâstan , in addition to its role as a future tense auxiliary , can be considered a modal auxiliary which entails a proposition. This means that the modal auxiliary xâstan is a proper means of expressing a strong degree of modality in Persian, a fact unnoticed in previous studies. Accordingly, one can claim that Persian benefits from all the three degrees of modality, i.e. weak, moderate and strong. As for types of modality, the paper provides examples of all the three types, i.e. epistemic, dynamic and deontic in sentences extracted from Iranian daily newspapers.