تنوع واج‌گونه‌اي // در زبان فارسي: مطالعه آزمايشگاهي

Variability in the production of the Persian trill consonant //

در يك آزمايش توليدي، رفتار واجيِ گونه لرزشي- لثوي /?/ ، در جايگاه‌هاي واجي مختلف در قالب واج‌شناسي آزمايشگاهي، ازطريق مشاهده الگوي تغييرات شدت انرژي، برروي طيف فركانسي گونه‌ها، مورد بررسي قرار گرفت. در اين آزمايش با بررسي و مشاهده الگوي توزيعِ شدت انرژي برروي فركانس‌ها در هر جايگاه، موارد وقوعِ هر واج‌گونه شناسايي و فراواني آن محاسبه شد. نتايج نشان داد گونه‌هاي لرزشي- لثوي واك‌دار و ناسوده، گونه‌هاي اصلي /?/ در زبان فارسي هستند. اين گونه‌ها در سطح وسيعي از بافت‌هاي واكه‌اي و همخواني و هم‌چنين جايگاه‌هاي نوايي مختلف تظاهر آوايي دارند. هم‌چنين تناوب اين گونه‌ها با يك‌ديگر آزاد و وابسته به گويشور است. علاوه‌براين دو گونه، گونه‌هاي زنشي، لرزشيِ بي‌واك، سايشيِ واك‌دار و سايشيِ بي‌واك نيز در زبان فارسي تظاهر آوايي دارند ولي توليد آن‌ها تاحدزيادي وابسته به بافت آوايي و بافت نوايي گفتار است. اين نتايج نشان مي‌دهد تغييرات واج‌گونه‌اي /?/ در زبان فارسي متاثر از عوامل مختلف، ازجمله گويشور، بافتِ آوايي و بافتِ نوايي است.

This article addresses the phonological variability in Persian trill production through an experimental approach. In a production experiment, the phonetic diversity in /?/ production was examined through spectral measurements of FFT spectra and spectrograms of the desired regions of the target signals. Results show that the trill and approximant variants are the most dominant /r/ allophones, while the distribution of other varieties largely depends on the prosodic context (utterance initial, medial, or final), as well as vocalic (vowel quality) and consonantal (voice) contexts.