بررسي و نقد نظريه فضل الرحمان در بازسازي اجتهاد در دين

An evaluation of Fazl-al-Rahman’s ideas about the reconstruction of Ijtihad in religion

تحولات گسترده علمي، سياسي و اجتماعي كه از چند سده گذشته در جوامع مختلف و خصوصاً كشورهاي غربي آغاز شده است و تاكنون ادامه دارد، پرسش هاي گوناگوني را در عرصه هاي مختلف، پيش روي متفكران قرار داده است. در اين ميان، فضل الرحمان يكي از متفكران مسلمان به دنبال يافتن پاسخ براي اين سوالات، بر اساس كتاب و سنت برآمد كه شايد مهمترين آن چگونگي تلايم عقايد، ارزش ها و احكام ديني با تحولات مورد اشاره باشد. بنابراين بحث هاي مربوط به بازسازي انديشه ديني و چگونگي كارآمد كردن دين در شرايط متفاوت با روزگار گذشته يكي از بحث هاي محوري وي بوده و نقش موثري در شكل گيري جريان هايي كه با عنوان «نوگرايي ديني» شناخته مي شوند داشته است. در اين مقاله به بررسي و نقد اصول نظريه وي در زمينه بازسازي اجتهاد در دين پرداخته شده است.

The widespread scientific, political and social developments that started in various societies especially in the Western societies a few centuries ago and are still continuing have confronted intellectuals with different questions in different fields. In such circumstances, Fazl-al-Rahman, a Muslim intellectual, tried to answer, on the basis of the holy Qur’an and the traditions, these questions the most important of which may be how beliefs, values, and religious precepts can cope with the changes. Thus, discussions over the reconstruction of religious thought and how religion can be made effective in situations different from the past are very axial and have had an influential role in forming trends known as “religious revivalism”. This paper evaluates the principles of his theory about the reconstruction of Ijtihad [jurisprudence] in religion.