ارزيابي روش هاي سنجش عدالت فضايي در توزيع كاربري اراضي شهري، نمونه موردي: شهر قزوين

Evaluation of Spatial Justice Measurement Methods in Urban Land-Use Distribution, Case Study: Qazvin

با وجود آنكه لزوم تجلي توزيع متعادل يا به عبارتي عدالت در توزيع خدمات شهري امري پذيرفته شده است اما چگونگي سنجش و ارزيابي شرايط برقراري آن در شهر همچنان مورد سوال است. در مقاله حاضر، با هدف تحليل و مقايسه روش هاي ارزيابي توزيع عادلانه خدمات شهري، ضمن شناسايي سه روش فرصت هاي تجمعي، رقابت در دسترسي به فرصت ها و رتبه مكان به عنوان روش هاي كارآمد در اين زمينه، كاربست آن ها بر روي دو نوع از خدمات يك نمونه موردي واقع در شهر قزوين به صورت تطبيقي و مقايسه اي، مورد ارزيابي واقع شده است. يافته هاي اين پژوهش، در وهله اول مويد وجود عدم تعادل نسبتاً شديد در توزيع اين دو نوع كاربري در سطح شهر قزوين است اما از نظر جزييات و ميزان اين عدم تعادل، تفاوت هاي معناداري در نتايج سه روش مطروحه، مشاهده شده است. مقايسه اين مقادير با دو رويكرد مجزا، نتايجي را مبني بر موارد كاربرد مناسب هر يك از اين سه روش در پي داشته است. در رويكرد اول با شناسايي نواحي واجد بهترين رتبه دسترسي در هر يك از روش ها، تفاوت در رتبه هاي به دست آمده به صورت علي و مقايسه اي بررسي شده است؛ در رويكرد دوم نيز ميزان انطباق پذيري نتايج هر روش با تصوير ذهني شهروندان از دسترسي آن ها به خدمات به عنوان ذينفعان اصلي نحوه توزيع امكانات بررسي شده است. بر اين اساس با توجه به خصوصيات نمونه مطالعاتي، روش فرصت هاي تجمعي در زمينه تشخيص برقراري تعادل به عنوان تحليلي ساده و اجمالي موثر بوده و روش رقابت در دسترسي به فرصت ها تحت شرايطي خاص، قابليت به تصوير كشيدن ميزان اين عدم تعادل در توزيع اين دو نوع از خدمات محلي را دارا خواهد بود. همچنين بررسي ميزان انطباق نتايج سه روش با تصوير ذهني شهروندان از ميزان دسترسي، حاكي از انطباق پذيري نسبتاً مناسب روش فرصت ها تجمعي و سپس روش رقابت، با فاصله اندكي از آن مي باشد. واژگان كليدي: برنامه ريزي كاربري اراضي، عدالت فضايي، فرصت هاي تجمعي، رقابت، رتبه مكان.