بررسي نحوه ايجاد كمربند سبز و تاثير آن در هدايت و كنترل رشد شهري حريم تهران

Investigation the Way of Creation of Green-Belt and Its Effect on Guide and Control of Urban Growth in Tehran Limit Line

عدم توان پاسخگويي محيط شهري به مسايل ناشي از تحولات شتابان شهرنشيني، موجب شده تا حريم كلان شهر تهران دايماً در معرض هجوم كاربري هاي شهري قرار گيرد. جمعيت سكونت گاه هاي حريم شهر در فاصله سال هاي 1365 تا 1385 ، حدود 200 درصد افزايش يافته در حالي كه جمعيت تهران در اين فاصله زماني حدود 30 درصد افزايش يافته است. به تبع تحولات جمعيتي، تحولات كالبدي در محدوده حريم، نسبت به شهر تهران از شدت بيشتري برخوردار شده است .از اين رو، اين منطقه با چالش هاي متعددي رو به روست كه ضرورت برنامه ريزي براي محدوده حريم را آشكار مي سازد. با توجه به موفقيت سياست كمربند سبز در شهرهاي مختلف دنيا (به عنوان نوعي برنامه ريزي براي سياست محدودسازي رشد شهري) موجب شده كه نحوه ايجاد آن در اين محدوده با رويكرد توسعه حفاظت محور مورد توجه قرار گيرد. هدف اصلي اين مقاله هدايت و كنترل رشد شهر تهران و ساير شهرهاي واقع در محدوده حريم تهران از طريق بررسي نحوه ايجاد كمربند سبز و تعريف عملكردهاي مجاز شامل چهار عملكرد حفاظتي، تاسيسات و زيرساخت ها، كشاورزي و شهري در اين محدوده مي باشد. بنابراين پهنه بندي انجام شده در اين مقاله بر اساس نگرش يكپارچه و با استفاده از روش دلفي و همپوشاني لايه هاي مكاني صورت مي گيرد. بر اين اساس، چهار پهنه حفاظتي، كشاورزي، شهري و تاسيساتي در محدوده حريم شهر تهران پيش بيني شده است. يافته هاي تحليل نشان مي دهد كه پهنه هاي شمالي و شرقي حريم تهران در اولويت حفاظت، فعاليت هاي كشاورزي و باغداري قرار مي گيرند اما نواحي جنوبي حريم تهران، علاوه بر محوريت كشاورزي در اين حوزه، شرايط براي توسعه پهنه هاي شهري و تاسيسات و زيرساخ تها فراهم مي باشد. علاوه بر اين، مقايسه تفاوت سطوح عملكردهاي مورد نظر در كمربند سبز پيشنهادي و وضع موجود نشان مي دهد كه سياست فوق در هدايت و كنترل رشد شهري در حريم تهران مي تواند موثر باشد. واژگان كليدي: حريم، كمربند سبز، مديريت توسعه شهري، نگرش يكپارچه، همپوشاني لايه هاي مكاني.