بررسي عملكرد و كيفيت علوفه در 14 توده بومي گاودانه (Vicia ervillia) در شرايط آبي و ديم خرم آباد

Study for yield and quality traits in 14 domestic populations of bitter vetch (Vicia ervilia) in optimum and dry condition in Khoramabad, Iran

به منظور بررسي تنوع و ارتباط بين عملكرد و كيفيت علوفه، 14 توده بومي گاودانه از مناطق مختلف استان لرستان در دو آزمايش آبي و ديم در قالب طرح بلوك هاي كامل تصادفي در سه تكرار در ايستگاه تحقيقات خرم آباد در سالهاي 1384 و 1385 مورد مطالعه قرار گرفتند. عملكرد علوفه تر و خشك و برخي صفات كيفي شامل درصد قابليت هضم، درصد پروتيين خام، درصد كربوهيدراتهاي محلول در آب، درصد فيبرخام، درصد ديواره سلولي و درصد خاكستر اندازه‌گيري شدند. نتايج تجزيه واريانس نشان داد كه اثر محيط براي كليه صفات معني‌دار بود. در مقايسه ميانگين دو محيط، نتايج نشاندهنده كميت بيشتر علوفه در شرايط آبي و كيفيت بهتر آن در شرايط ديم بود. اثر ژنوتيپ براي عملكرد علوفه و درصد كربوهيدرات‌هاي محلول در آب معني‌دار بود. توده هاي فهره اليگودرز با 4/65 درصد قابليت هضم، نورآباد با 8/22 درصد پروتيين خام و سروند بروجرد با 6/19 كربوهيدارت محلول از كيفيت علوفه بهتري برخوردار بودند. رابطه بين عملكرد علوفه با كربوهيدرات‌هاي محلول منفي و با درصد فيبرخام مثبت و معني‌دار بود. همبستگي بين قابليت هضم و درصد ADF و بين پروتيين خام با كربوهيدراتهاي محلول منفي و معني دار بود. در نمودار دو بعدي شاخص‌هاي خشكي، توده‌هاي حساس و مقاوم به خشكي از هم متمايز شدند. فهره (اليگودرز)، كوهدشت، مله‌خان (نورآباد) و كهريز (خرم‌آباد) با عملكرد 2 الي 25/2 تن علوفه خشك در هكتار عملكرد بيشتري در دو محيط داشتند و براي كشت در مناطق نيمه خشك استان توصيه شدند و در بين آنها فهره (اليگودرز) و كهريز (خرم‌آباد) كيفيت علوفه بهتري داشتند. توده‌هاي مسعود آباد ازنا، زاغه خرم آباد و الشتر با عملكرد 77/1 لغايت 84/1 تن علوفه خشك در هكتار متحمل به خشكي شناخته شدند.

In order to study of variation and relationships between yield and quality traits, 14 domestic populations of bitter vetch (Vicia ervilia) were collected from different parts of Lorestan province and sown in two separate experiments under irrigated and dry land farming system using randomized complete block design with three replications in khorramabad, Iran during 2005 and 2006. Data were collected and analyzed for dry matter (DM) yield, and quality traits. Results of combined analysis showed significant differences between two conditions for all of traits. In comparison between two conditions, the higher production and higher forage qualities were obtained for Irrigated and dry land farming system respectively. The effect of genotype was significant for DM yield and water soluble carbohydrates (WSC). Genotypes of Fahre (Aligudarz), Noorabad and Sarvand (Berojerd) with average values of 65.4, 22.8 and 19.6% had higher values for dry matter digestibility (DMD), WSC and crude protein (CP), respectively. DM yield was negatively correlated with WSC and positively correlated with crude fiber (CF). Correlation between DMD vs. acid detergent fiber (ADF) and CP vs. WSC were negatively significant. Using bi-plot diagram based on drought resistance indices, the sensitive and tolerant genotypes were identified. Fahre (Aligudarz), Koehdasht, Malakhan (Noorabad) and Kahriz (Khorramabad) with average values of 2 to 2.25 ton/ha DM yield had higher production in both conditions and recommended for cultivaton in semiarid region of Lorstan province. Among them, Fahre (Aligudarz) and Kahriz (Khorramabad) had higher quality. Genotypes of Masoudabad (Azna), Zaghah (Khorramabad) and Aleshtar with average values 1.77 to 1.84 ton/ha DM yield, were identified as tolerant to dryness.