تأثير توانمندسازي مراقبت‌كنندگان كودكان مبتلا به سرطان تحت شيمي‌درماني بر تبعيت آنان از توصيه‌هاي سلامتي پيشگيري از زخم دهان

Effect of Empowering Caregivers of Children with Cancer Undergoing Chemotherapy on Their Adherence to Preventive Health Recommendations for Oral Ulcer

مقدمه: التهاب مخاط دهان یك عارضه شایع و ناتوان‌كننده شیمی‌درمانی است؛ كه با تبعیت از توصیه‌های سلامتی قابل پیشگیری و مدیریت است. توانمندسازی مراقبت‌كننده اصلی می‌تواند در مدیریت این عارضه كمك‌كننده باشد. هدف: تعیین تأثیر توانمندسازی مراقبت‌كنندگان  بر پیشگیری از التهاب مخاط دهان در كودكان سرطانی تحت شیمی­درمانی. روش: این كارآزمایی بالینی غیرتصادفی در بیمارستان دكترشیخ مشهد بر روی 60 مراقبت‌كننده كودك 3 تا 18 ساله تحت شیمی‌درمانی در دو گروه توانمندسازی و شاهد انجام گرفت. در گروه آزمودنی، آموزش‌های لازم بر اساس راهنمای بالینی در 5 جلسه آموزشی و طبق مدل توانمندسازی گیبسون در 4 گام صورت گرفت. داده‌ها طبق پرسشنامه گزارش عوارض جانبی شیمی‌درمانی و پرسشنامه پژوهشگرساخته تبعیت از درمان در خصوص پیشگیری و مراقبت از زخم دهان در 3 مرحله هفته‌های اول، ششم و دوازدهم مداخله جمع‌آوری شد. در تحلیل داده‌ها، از نرم‌افزار SPSS ویرایش 18 و آزمون‌های تی‌مستقل و زوجی، ضریب همبستگی اسپیرمن و من‌ویتنی استفاده شد. یافته‌ها: 7/61 درصد از بیماران مذكر و 3/38 درصد مؤنث بودند. میانگین سن كودكان 2/3±6/5 سال و مراقبت‌كنندگان 1/8±1/32 سال بود. میانگین تبعیت از توصیه‌های سلامتی پیشگیری از زخم دهان در گروه توانمندسازی از 3/24±6/53 به 7/11±2/82 افزایش داشت (001/0>p). امتیاز بروز زخم دهان در گروه توانمندسازی در هفته اول مداخله 1/1±8/1، هفته ششم 01/1±7/1 هفته دوازدهم 2/0±1/1 بوده است (001/0p<). نتیجه‌گیری: برنامه توانمندسازی می‌تواند با كمك به مراقبت‌كننده اصلی در كشف واقعیت و استفاده از تفكر انتقادی و افزایش توانایی و مهارت‌های خود، موجب افزایش تبعیت از درمان و در نتیجه، كاهش بروز عارضه زخم دهان در كودكان تحت شیمی‌درمانی گردد. 

Inflammation of the oral mucosa is a common and debilitating complication of chemotherapy that is preventable and manageable following health advices. Empowering the primary caregiver can be helpful in management of this condition. Aim: To determine the effect of empowering the caregivers on preventing inflammation of oral mucosa in children with cancer undergoing chemotherapy. Methods: This non-randomized clinical trial was conducted in 60 childrenʹs caregivers aged between 3 and 18 years old undergoing chemotherapy in Sheikh Hospital of Mashhad in two groups of intervention and control. In the intervention group, training was based on clinical guide in 5 sessions and according to Gibson empowerment model in 4 steps. Data were gathered based on questionnaire of side effects of chemotherapy and adherence questionnaire of the prevention and treatment of mouth ulcers in three stages: the first, the sixth and the 12th week of intervention. For data analysis, SPSS version 18 and paired and independent t-tests, Spearman correlation coefficient and the Mann-Whitney tests were used. Results: 61.7% of the patients were men and 38.3 were women. The average ages of the children and caregivers were 5/6±3/2 and 32/1±8/1 years, respectively. The average adherence to prevention recommendations for oral ulcers in the empowerment group increased from 53/6±24/3 to 82/2±11/7 (p<0.001). The occurrence rate of mouth ulcers in the empowerment group in the first week of intervention was 1/8±1/1, in the sixth week 1/7±1/0, and in the twelfth week of treatment was 1/1±0/2 (p<0/001). Conclusion: The empowerment program can help the main caregiver to discover and use critical thinking skills, enhance their ability and increase adherence, which results in decrease of mouth ulcers in children undergoing chemotherapy.