بررسي اثر تيمارهاي مختلف شيميايي و غيرشيميايي بر شكست خواب بذر خارمريم (Silybum marianum L. Gaertner)

Effects of various chemical and non-chemical treatments to break seed dormancy in Silybum marianum L. Gaertner

خارمريم (L. Gaertner Silybum marianum) گياهي يك يا دو ساله از خانواده كاسني است كه نه تنها از ديرباز به عنوان يك گياه دارويي جايگاه ويژه اي در طب سنتي ايران داشته، بلكه از نظر تامين پوشش گياهي گستره هايي از كشورمان، در حفظ منابع طبيعي اين مناطق حايز اهميت مي باشد. اين تحقيق به منظور يافتن موثرترين تيمار جهت شكستن خواب بذر خارمريم (كه از مشكلات عمده زراعت آن در سطح وسيع و يا احياي عرصه هاي طبيعي آن است) انجام گرفت. تيمارهاي آزمايش شامل نيترات پتاسيم %2/0، آب داغ (70 و 90 درجه سانتيگراد به مدت 15 دقيقه)، آب جاري (در دو مدت زمان 24 و 48 ساعت)، سرمادهي مرطوب در دماي 2 درجه سانتيگراد (براي مدت زمان 5، 10 و 15 روز) و اسيد سولفوريك 75% (به مدت 5 و 15 دقيقه) بودند؛ كه در قالب يك طرح كاملا تصادفي ساماندهي گرديدند. نتايج بدست آمده نشان داد كه بيشينه درصد جوانه‌زني بذرها (%58) از تيمار نيترات پتاسيم %2/0 ( براي مدت زمان 24 ساعت) حاصل مي شود. تيمارهاي آب جاري، آب داغ و سرمادهي مرطوب نيز اگرچه اثر معني‌داري بر افزايش درصد جوانه‌زني داشتند (به ترتيب 38، 30 و 27 درصد)، اما در مقايسه با تيمار نيترات پتاسيم چندان قابل توجه نبودند. تيمار اسيد سولفوريك غليظ نيز تاثيري بر شكست خواب اين گونه نداشت.

Milk thistle (Silybum marianum L. Gaertner) is an annual or biannual plant of the Asteraceae family. This species is important not only as a medicinal plant traditionally, but also as an endemic plant to protect vegetative and natural resources in Iran. This experiment was carried out to find the most effective treatments to break milk thistle seed dormancy and improve its cultivation in vast scales and/or restoration of its natural habitats. Experimental factors were: potassium nitrate (0.2%), hot water (70 and 90 °C for 15 min), tap water (for 24 and 48 h), pre-moist chilling (at 4°C for 5, 10 and 15 days) and sulphuric acid (75% for 5 and 15 min). The results showed that the maximum percent germination (58%) can be obtained by applying potassium nitrate for 24 h. Although, tap, hot water and pre-moist chilling treatments significantly increased the seed germination but had still lower effects in comparison to potassium nitrate to break seed dormancy (38, 30 and 27%, respectively) in milk thistle. Sulphuric acid could not break seed dormancy in this plant.