طبقه‌بندي وندهاي اشتقاقيِ زبان فارسي

Classifying Persian Derivational Affixes and Determining Derivational Heads

وندهاي اشتقاقي مي‌توانند به راه‌هاي مختلفي طبقه‌بندي شوند. برد (2001( با درنظرگرفتنِ تمايزاتِ ذاتي، معنايي، دستوري و نقش‌هاي معنايي، طبقه‌بندي متفاوتي را نسبت‌به ديگران ارايه مي‌دهد. در اين مقاله سعي شده است براساس طبقه‌بنديِ برد، وندهاي اشتقاقيِ فارسي به چهار گروه اشتقاق مشخصه‌اي، اشتقاق نقشي، اشتقاق انتقالي و اشتقاق بياني طبقه‌بندي شوند و مشكلات و محدوديت‌هاي اين‌نوع طبقه‌بندي در زبان فارسي به‌طور اجمال بررسي گردد. نتايج حاكي از اين است كه اين طبقه‌بندي براي وندهاي اشتقاقيِ فارسي جامع و مانع نيست. تعدادي از وندها در هيچ‌يك از اين چهار گروه جاي نمي‌گيرند و تعدادي از آن‌ها در چندين گروه جاي مي‌گيرند. برخي وندها نقش‌هاي متعدد دارند و برخي به چندين طبقه دستوري متعلق‌اند. بنابراين پيشنهادِ افزودنِ حداقل سه طبقه ديگر، به طبقه‌بندي برد، معقول به‌نظر مي‌رسد: اشتقاق شامل (براي وندهاي قابل طبقه‌بندي در چند طبقه)، اشتقاق معنايي (براي وندهايي كه فقط تغيير نقش ايجاد مي‌كنند) و اشتقاق ارجاعي (براي آن‌هايي كه فقط دامنه ارجاعي را تغيير مي‌دهند).

There are different ways to classify derivational affixes. This article investigates Persian derivational affixes according to the classification presented by Beard (2001). His classification is different from others in considering the affixes’ features, semantic functions, and grammatical changes. The problems and the limitations of this classification in Persian are discussed here. Moreover, based on Beard’s theory on derivational head (which suggests that if affixes are lexical items selected for phrase structures, they should be served as heads), the derivational head in Persian is discussed together with the inadequacy of this theory.