تأثير برنامه توانمندسازي خانواده بر تبعيت از رژيم درماني بيماران مبتلا به سكته مغزي: كارآزمايي باليني غيرتصادفي

Effectiveness of family empowerment program on level of adherence to treatment regimens in stroke patients; a randomized controlled trial

مقدمه: عوارض فراوان جسمی و روحی در بیماران مبتلا به سكته مغزی و طولانی بودن فرایند درمان، لزوم مشاركت خانواده را به عنوان  مراقبین اصلی بیماران در منزل می­طلبد. با این حال، به دلایل متعددی نظیر عدم دریافت حمایت كافی از سوی كاركنان بخش درمان، خانواده­ها در اجرای برنامه­های مراقبتی با نارسایی­های بسیاری مواجه هستند. هدف: تعیین تأثیر برنامه توانمندسازی خانواده بر تبعیت از رژیم درمانی بیماران مبتلا به سكته مغزی. روش: این پژوهش یك كارآزمایی بالینی غیر­تصادفی با طرح فقط پس‌آزمون است؛ كه در سال 92-1391 در دو بیمارستان وابسته به دانشگاه علوم پزشكی تهران بر­ روی بیماران مبتلا به سكته مغزی و مراقبین اصلی آن‌ها در دو گروه مداخله (30 نفر) و شاهد (30 نفر) انجام شد. برای گروه مداخله برنامه توانمندسازی خانواده كه شامل نیازسنجی، آموزش، پیگیری و ارجاع بود اجرا شد و گروه شاهد برنامه معمول بیمارستان را دریافت كردند. روش جمع­آوری داده­ها خودگزارشی با استفاده از ابزار محقق‌ساخته تبعیت از رژیم درمانی بود. داده­ها با استفاده از نرم­افزار SPSS نسخه 5/11 و آزمون­های آماری دقیق فیشر،مجذوركای و تی­مستقل تجزیه و تحلیل شد. یافته‌ها:  متوسط سن بیماران در گروه مداخله 7/7±6/70 سال و در گروه شاهد 0/1±8/68 سال بود. آزمون آماری تی‌مستقل تفاوت آماری معنی‌داری از لحاظ نمرات تبعیت از رژیم درمانی در هر سه زمینه در دو گروه نشان داد (001/0P<). نتیجه‌گیری: با توجه به مؤثر ­بودن برنامه توانمندسازی خانواده، با وارد نمودن این شیوه در سیستم بهداشتی و مراقبتی، می­توان با توانمند كردن خانواده­ها نقش مهمی را در اجرای تبعیت از رژیم درمانی بیماران مبتلا به سكته مغزی ایفا كرد.

Background: Different physical and mental complications in patients with stroke, and the chronic nature of the disease, require the presence of their family as the primary source of constant care and support at home. However, for many reasons, such as not receiving adequate support from the medical staff, families face many failures in managing the care programs. Aim: to investigate the effects of family empowerment program on adherence to treatment regimens  in stroke patients. Methods: This was a randomized controlled trial with post-test-only design conducted in two hospitals of Tehran university of medical sciences in 1391-92, on stroke patients and their main care-givers in two groups of experimental (N= 30) and control (N= 30). For the experimental group, family empowerment program including assessment, education, and referral follow-up was carried out, while the control group received the routine care. Data were collected using the researcher-made Adherence to the Treatment Regimen Questionnaire. Data were analized using SPSS version 11.5 and the statistical tests of Fisher’s exact test, Chi-square and independent t-tests. Results: The mean age of patients in the intervention group was 70.6 ± 7.7 years, and in the control group 68.8 ± 1.0 years. The independent t-test showed a significant difference in the scores of adherence to treatment in all three fields between the two groups (p<0.001). Conclusion: Due to the effectiveness of family empowering program, and by introducing this method to healthcare system, family empowerment can play an important role in the adherence of patients with stroke to treatment regimens.