بررسي پتانسيل استحصال آب باران در حوزه‌هاي آبخيز شهري (مطالعه موردي: شهر مشهد)

Study of the Potential for Harvesting Rainwater in Urban Watersheds (Case study: City of Mashhad)

از آنجا كه باران جز پاكترين منابع آب موجود در طبيعت است، چنانچه رواناب حاصل از آن جمع‌آوري و مورد استفاده قرار گيرد، علاوه بر صرفه‌‌جويي در مصرف آب شهري، بهره‌بردارن در مديريت منابع آب سهيم مي شوند. تعيين و برآورد حجم رواناب، خصوصا در محدوده سطوح آبگير شهري، از پارامترهاي اصلي مي‌باشد كه به علت نبود يا كمبود آمار و اطلاعات، برآورد اين پارامترها غالباً با استفاده از روش‌هاي تجربي صورت مي‌گيرد كه معمولاً براي مناطق ديگر توسعه يافته و بدون واسنجي و ارزيابي از كارايي لازم برخوردار نمي‌باشند. در اين تحقيق كه در محل ساختمان شماره 2 مركز تحقيقات كشاورزي و منابع طبيعي خراسان رضوي به اجرا در آمده است، با نصب باران نگار و ليمنوگراف در داخل مخزن جمع‌آوري كننده رواناب ناشي از بارندگي، در مدت اجراي طرح اقدام به ثبت و اندازه‌گيري مقادير همزمان بارش و رواناب شده است. با استفاده از تجزيه و تحليل‌هاي آماري لازم، مقادير ضريب رواناب و حجم رواناب ناشي از بارندگي به ازاي مقادير متفاوت عمق و شدت بارندگي بعد از هر واقعه بارش تعيين گرديده است. بر اساس نتايج اين تحقيق ضريب رواناب در وقايع منجر به بارندگي به طور متوسط براي فصل بهار 52/0، براي فصل پاييز 59/0 و براي فصل زمستان 60/0 مي‌باشد. بيشترين مقدار متوسط رواناب توليد شده مربوط به فصل زمستان مي‌باشد. به طور متوسط پتانسيل رواناب توليد شده از يك هكتار سطح آسفالت خيابان‌هاي محدوده مورد مطالعه، در هريك از فصول پاييز، زمستان و بهار حدود 200 متر مكعب مي‌باشد.

Since the rainwater is the cleanest part of water resources in nature, if the runoff is collected and used, consumers would get involved in the process ofwater resources managementin addition to saving water. Estimation of the runoff volume, particularly in urban areas, is the main parameter. Due to the lack of or inadequacy of data, often this parameter is estimated using experimental methods which have been mostly developed for other areas. Moreover, these methods would not work properlywithout proper calibration and performance evaluation. In this study, a research project has been implemented in Building No. 2 of the Khorasan Agricultural and Natural Resources Research Center. In this project, a rain gauge and runoff gaugewere installed, and the runoff and the rainfall was recorded. Using appropriate statistical analyzes, the runoff coefficient and the volume of runoff by different values of the depth and intensity of rainfall were measured after each rainfall event. Based on these results, the runoff coefficient for the average spring rainfall events is 0.52;it is 0.59 for the fall season is 0.59 and it is 0.60 for the winter. The highest average amount of runoff was generated in winter. The average potential runoff produced from one Hectare of paved streets in the study area, in each of the seasons of fall, winter, and spring is about 200 cubic meters. Keywords: Rainwater harvesting, precipitation, runoff coefficient, urban watersheds