بررسي همبستگي ژئوشيميايي عناصر در سيستم‌هاي عددي باز و بسته مطالعه موردي كانسار مس كوه پنج (استان كرمان)

Investigation on Geochemical Association of Elements in Open and Closed Data System (Case Study: kuh-e Panj Copper Deposit (Kerman))

داده‌های ژئوشیمیایی به علت حضور داده‌های پرت و همچنین وجود چولگی در توزیع داده‌ها معمولاً به صورت داده‌های تركیبی كه دارای سیستم عددی بسته هستند، مطرح می‌شوند. سیستم عددی بسته به مجموعه داده‌هایی گفته می‌شود، كه متشكل از چند متغیر می‌باشند،مجموع مقادیر متغیرها معمولاً ثابت و برابر واحد (100%) است. در این صورت اگر یك متغیر افزایش یابد، سایر متغیرها به اجبار كاهش می‌یابند. با محاسبه ضرایب همبستگی داده‌های سیستم عددی باز و بسته می‌توان دریافت كه یك افزایش در مقادیر سیستم عددی بسته وجود دارد كه غیر واقعی و كاذب است. ویژگی این‌چنین داده‌هایی مانع از به‌كارگیری تكنیك‌های آماری استاندارد بر روی آن‌ها می‌گردد. بدین منظور روش‌های مختلفی برای باز كردن سیستم داده‌ها بیان شده‌اند. در این پژوهش از روش‌های تبدیل لگاریمتی افزایشی، تبدیل لگاریمتی میان مركز و تبدیل لگاریمتی ایزومتریك برای باز كردن داده‌های ژئوشیمیایی منطقه كوه پنج استفاده شده است. به منظور مقایسه نتایج به دست آمده از این سه تبدیل و همچنین مقایسه با حالت بسته بودن، ضریب همبستگی بین عناصر محاسبه و آنالیز خوشه‌ای بر روی داده‌ها انجام شد. با توجه به نتایج به دست آمده، تجزیه و تحلیل داده‌ها پس از باز كردن سیستم به واقعیت نزدیك تر بوده و می‌توان گفت روش تبدیل لگاریتمی میان مركز نسبت به دو روش دیگر ارجحیت دارد. 

Due to the presence of outliers and existence of skewness in distribution of geochemical data, these types of data sets usually are compositional in type that closed form data system. Closed data system includes a data set that one or more constraints are applied on data. Summation of these data is always fixed and is equal to the one (100%). By calculating the correlation coefficients for open data set and comparing the result with the ones calculated for closed data set, it can be found that there is an increase for correlation values in the closed system that is unrealistic. Characteristics of closed data prevent from applying standard statistical techniques; thus, different methods are expressed to open the system. In this study,additive logratio transformation, centered logratio transformation and isometric logratio transformation method have been used to open geochemical data in Kuh-e Panj area. In order to compare the results of these three transformations to the closed condition, the correlation coefficient between the elements are calculated and cluster analysis is performed over the data. According to the results, data analysis after opening the system delivers outputs closer to the reality, and centered logratio transformation method can be considered as more preferable method than the other methods.