مهريه و اهميت حقوقي آن در استحكام ازدواج

«مهريه» كه تاسيس آن به منظور كمك به تثبيت و تحكيم پيوند زناشويي بوده، امروزه به عنوان يكي از معضلات بزرگ اجتماعي و وسيله‌اي براي استفاده ناصحيح عده‌اي براي رسيدن به مقاصد مالي و نيز مانع تحقق يافتن ازدواج‌ها گرديده است. تاكيد بر مهريه توسط برخي از آيات، روايات و موادي از قانون مدني ايران گرچه بيان‌كننده اهميت مهر و حمايت ويژه از زنان است، اما به دليل اجراي ناصحيح آن، مورد سو استفاده افراد سودجو قرار گرفته است. از اين‌رو، برخي از زنان و خانواده‌ها يگانه راه وصول به مقاصد مادي را تن دادن به ازدواج با تعيين مهريه‌هاي سنگين پنداشته‌اند، با اين استدلال كه مهريه سنگين رمز بقاي زندگي مشترك و مانع از اقدام مردان بر طلاق زنان است. در حالي كه اين نگاه نادرست به مهريه، ضمن آنكه از قداست مهريه كاسته و تاسيس آن را زير سوال برده است، موجب متزلزل شدن ازدواج‌ها و تحقق يافتن طلاق‌هاي زودهنگام شده است. نويسنده اين مقاله مي‌كوشد با استفاده از مستندات قانوني و شرعي و نيز تحليل‌هاي مناسب اثبات نمايد كه جنبه‌هاي تربيتي و ارزشي عقد ازدواج به مراتب بيش از مسايل مادي‌اند و سزاوار نيست به اين نهاد مقدّس صرفا از زاويه مالي نگريسته شود و بنيان خانواده بر اين اساس استوار گردد . از اين‌رو، هيچ كس نمي‌تواند خود يا ديگري را در برابر مالي بفروشد. انسان هميشه طرف حق است نه موضوع حق. علاوه بر اين، در خريد و فروش، قيمت بايد هنگام معامله معيّن باشد، وگرنه قرارداد باطل است. اما در نكاح، تعيين مهر شرط صحت قرارداد نيست. ممكن است نكاح بدون تعيين مهر واقع گردد. در اين صورت، زن مستحق مهرالمثل خواهد بود. از اين‌رو، مهر و تعيين آن نمي‌تواند ملاك صحت عقد قرار گيرد. اما آنچه مهم است اينكه در تشكيل عقد، نبايد احساسات و عواطف زوجين از مرز اعتدال و منطق بگذرد. به عبارت ديگر، مرد با نظرداشت كرامت زن از حيث خانوادگي و اجتماعي مهريه را تقبّل كند، زن نيز احساسات افراطي و دور از واقعيت را كنار گذاشته و به مسيله ازدواج صرفا از زاويه مالي نظر نكند، بلكه آن را يك نهاد مقدّس و تربيتي ببيند. دختران با كرامت با تاسّي به اسلام و خاندان رسالت، بخصوص حضرت زهرا عليهاالسلام، در مسيله صداق و مهريه سخت‌گيري نمي‌كنند. اين مقاله در صدد تبيين اين مطلب است كه نهاد ازدواج، نهاد مقدّس و رمز بقاي اجتماع از آسيب‌هاي گوناگون است و نيز مهريه گرچه حق قانوني و شرعي زن است، اما نبايد نگرش‌ها به ازدواج صرفا از زاويه مال باشند. بنابراين، ضمن اينكه مهريه حتما بايد مورد توجه و رضايت زوجين قرار گيرد، جنبه‌هاي ديني، تربيتي و آرماني ازدواج نيز بايد مورد توجه قرار گيرند.