بررسي ارتباط ميان قابليت‌هاي منطقه‌اي و جغرافياي توليد علم در ايران

Capabilities and Their Relation to Geography of Scientific Production in Iran

هدف اصلي پژوهش حاضر بررسي ارتباط ميان قابليت‌هاي منطقه‌اي و جغرافياي توليد علم در حوزه‌هاي موضوعي علوم‌ دريايي و اقيانوس‌شناسي، كشاورزي، پزشكي، نفت و پتروشيمي و انرژي در كشور ايران است. اين پژوهش‌ از نوع كتاب‌سنجي و تحليل موضوعي ساده بوده و در آن از روش تحليل محتواي سطحي بهره‌گرفته ‌شده است. داده‌ها شامل تمامي مقالات موجود در حوزه‌هاي موضوعي مذكور مي‌باشد كه با همكاري حداقل يك نويسنده ايراني در خلال سال‌هاي 2007-2011 در پايگاه اسكوپوس نمايه شده‌اند. نتايج پژوهش حاضر نشان مي‌دهد كه تمركز متخصصان، مراكز علمي و تحقيقاتي و دانشگاه‌ها در استان تهران منجر به تجمع توليدات‌علمي در اين استان شده است. اين امر نشان‌دهنده وجود زيرساخت‌هاي لازم براي انجام تحقيقات‌علمي در استان تهران و عدم توزيع اين زيرساخت‌ها در ساير استان‌هايي است كه قابليت انجام تحقيقات ‌علمي درحوزه‌هاي موضوعي مورد نظر را دارند. به‌ همين دليل، بيشترين ميزان همكاري ‌علمي با استان تهران صورت گرفته و استان تهران به‌عنوان مهم‌ترين قطب علمي كشور شناخته شده است. تجمع توليدات ‌علمي در يك نقطه، با ماهيت ثروت علمي و بحث تاثيرگذاري همگاني علم در تضاد بوده و مانع از نزديكي جغرافياي توليد به جغرافياي بهره‌مندي در كشور پهناوري چون ايران شده‌ است.

This study investigates the relation between regional capabilities and geographic distribution of scientific productions in some disciplines in Iran. Data include all the articles related to oceanography, agriculture, medicine, oil and petroleum, and energy disciplines with at least one Iranian author published between 2007 and 2011 that have been indexed in Scopus database. Results show that geographic distribution of specialists, scientific centers and universities were focused in Tehran. This might be because all research infrastructure and facilities are concentrated in Tehran, but other provinces do not have enough of them. Tehran was also the hub for most of collaborations in science .This uneven distribution of scientific wealth is not in accordance with the science policy of the country and does not support the efficiency of scientific activities in the country.