دين و تحول دموكراتيك در مصر پسا‌انقلاب

Religion and Democratic Transformation in Post-Revolutionary Egypt

فرايند دموكراسي‌خواهي، اصلي اجتناب‌ناپذير و مسير دست‌يابي به آن نيازمند دموكراتيزاسيون فرهنگي است تا بتوان در يك شرايط ارگانيك و در چشم‌انداز ساختار مدنظر آرمان‌هاي مردم، فاكتورهاي واقعي آن را در جامعه پياده كرد. مقاله حاضر به نقش دين در تحول دموكراتيك كشور مصر مي‌پردازد. در اين ميان، پارادايم جديد مردم‌سالاري ديني به عنوان بارزترين شاخصه انقلاب 25 ژانويه مصر قلمداد مي‌شود، زيرا برآيند نقش دين در انقلاب مصر، ايجاد تعادل ميان نيروهاي اسلام‌گرا، ليبرال و سكولار بوده است. برخي معتقدند سقوط نظام مبارك و پايان يافتن سلطه حزب دموكراتيك ملي، منجر به ظهور فضاي سياسي متنوع و حضور بازيگران جديد شده است. علاوه بر آن، گشايش سياسي و كثرت‌گرايي حاصل در تركيب جنبش‌ها و احزاب اسلامي، ديگر تحول بارز در مرحله پسا‌انقلاب مصر به شمار مي‌رود. به دليل آنكه نقش و عملكرد دين در روند دموكراسي‌سازي مصر در مرحله بعد از انقلاب، موضوع محوري مقاله است؛ بنابراين، استدلال مي‌شود كه گذار به دموكراسي در مصر، بدون در نظر گرفتن سطح تحليل دين قابل‌بررسي نيست، اما كثرت‌گرايي در درون جنبش‌هاي اسلامي پس از انقلاب، مانع هژموني نيروي اسلام‌گراي خاص در عرصه عمومي كشور مذكور مي‌شود. گذار از مرحله اقتدارگرايي مبارك و گام نهادن در راه دموكراسي نيز گفتمان‌هاي احزاب و جريان‌هاي اسلام‌گراي سنتي و جديد را دگرگون، و ايديولوژي و شيوه‌هاي متفاوتي به وجود آورده است.

The process of demand for democracy is an inevitable principle and path to achieve it necessitates a cultural democratization. In the same way, it will be potential to implement the real elements of democracy in a society based on living condition and people’s inspirations perspectives. This article examines the role of religion in Egyptian democratic transformation. As far as an overall study in Egyptian Revolution shows, religion played a critical role in creation of equilibrium among Islamist, liberal and secular groups. So, the new paradigm of democracy based on religion is regarded as the key parameter of “January 25 Revolution”. Some believe that the collapse of the Mobarak regime and putting an end to the hegemony of National Democratic Party led to the emergence of pluralism in political climate and players. Furthermore, the new political environment and diversity in component of movements and Islamic parties is a clear modification of post-revolutionary Egypt. The role and task of religion in Egyptians democratization process is the core topic of this paper. We will argue that the transition to democracy in Egypt would not be measured without a realistic account of religious analysis level; however, pluralism in Islamic movement after the Egyptian revolution will deter the dominance of hegemony by a specific Islamic group in the country. Moreover, transition from dictatorship of Mubarak to democracy has generated a fundamental change in discourse of parties, traditional and modern Islamic groups and also led to diversity in ideology and methods.