هستي‌شناسي سياست خارجي جمهوري اسلامي ايران و اثرات آن بر روندهاي سياسي كشورهاي آسياي مركزي

The Ontology Foreign Policy of Islamic Republic of Iran and its Effects on Political Procedures of Central Asian Countries

با فروپاشي اتحاد جماهير شوروي، آسياي مركزي به عنوان بخشي از گستره حوزه تمدن ايران، جايگاه ويژه‌اي از سياست خارجي را به خود اختصاص داد. ايران نيز با وجود اشتراكات، پيوندها، فرصت ها و مجموعه محدوديت‌ها و موانع داخلي و خارجي، سياست ارتباط با اين حوزه را به صورت دوجانبه يا چندجانبه آغاز كرد، اما توفيق ايران براي تاثيرگذاري در منطقه، منوط به گسترش هم‌گرايي و كاهش واگرايي و قدرت‌سازي از طريق ايتلاف و همبستگي با واحدهاي اين منطقه بوده و براي تبديل شدن به هژموني منطقه بايد همواره به حوزه‌هاي ايراني، فرهنگي و اقتصادي توجه ويژه داشته باشد. وجود اشتراكات و پيوندهاي تاريخي، فرهنگي، سياسي، امنيتي، اقتصادي و نقش ژيوپليتيك و نياز به دستيابي به حقوق اوليه و ذينفع شدن در منافع مشترك و گسترش مناسبات، تحقيق در اين رابطه را ضروري مي‌كرد. پرسش اصلي پژوهش بدين صورت قابل‌طرح است: «الزام حضور جمهوري اسلامي ايران و اثرات آن بر امنيت منطقه آسياي مركزي چگونه قابل‌تبيين است؟» و با عنايت به اين فرضيه كه به نظر مي‌رسد با توجه به مسايل و روابط موجود كشورهاي آسياي مركزي، جمهوري اسلامي ايران با حضور و سياست‌هاي خود بر روندهاي سياسي منطقه تاثيرگذار است. نگارنده براي آزمون اين فرضيه به توجه و توسل كشورهاي منطقه براي تامين نيازمندي هاي سياسي، اقتصادي و اجتماعي به كشورهاي رقيب جمهوري اسلامي ايران پرداخته، اين موضوع را مورد بررسي قرار مي‌دهد كه حضور ايران تا چه اندازه به برقراري صلح و امنيت در منطقه كمك كرده است. اين نوشتار با مطالعات كتابخانه‌اي و استفاده از روش اسنادي، همراه با مشاهدات شخصي و راهنمايي از شخصيت‌هاي اجتماعي منطقه تدوين شده و سعي شده است با بررسي جغرافيايي سياسي و ترتيبات امنيتي، جاذبه‌ها و امتيازات، استراتژي‌ها و رويكردهاي سياست خارجي طرفين، به تبيين كيفيت روابط و راهكارهاي بهبود آن پرداخته شود و دورنمايي از آثار سياست خارجي جمهوري اسلامي ايران بر روندهاي سياسي منطقه مطالعه و بررسي شود.

With the collapse of the Soviet Union, the Central Asian gave a special status for Iran’s foreign policy .Historical ties, shared cultural, political, and economic beneficiaries in the common interests and expansion of the relationships has caused this research to be necessary in this regard. The key question in this regard: "The obligation of the Islamic Republic of Iran and how its effects are explained on security of the Central Asian? And the assumption seems that to be the problems of Central Asia, the Islamic Republic and its presence of their policies is effective on the regionʹs political processes. In this regard, the appeal to the competing countries of the region to meet their needs and the importance of Iran in the region has been investigated. This paper tries to study the effects of library and documentation procedure to evaluate the prospect of Iranʹs foreign policy the political processes of Central Asia.