بررسي تاثير آب و هوايي بر توليد رسوب و هدرروي فسفر و كربنات كلسيم توسط رسوب در حوضه گرگانرود استان گلستان

Investigating the effect of climate on sediment production and loss of phosphorus and calcium carbonate by sedimentation in the basin of Gorganroud, Golestan Province

مطالعه شاخص‌هاي كيفيت رسوب حوضه گرگانرود، يكي از حوضه‌هاي مهم استان گلستان، مي‌تواند ما را به درك بهتر ميزان آلودگي منابع آبي،‌ آلودگي رسوب و تاثير آن بر موجودات آبزي راهنمايي كند. ابن پژوهش ايجاب نمود كه به بررسي اثر آب و هوايي بر كيفيت و كميت رسوب و هدرروي برخي عناصر غذايي در نقاط مختلف حوضه بپردازد. به اين منظور در طول رودخانه نام‌برده چهار سد (بوستان، گلستان، وشمگير و خواجه‌نفس) انتخاب گرديد و از رسوبات مكان ورودي به سد و از عمق 30-0 سانتي‌متري نمونه‌برداري، آزمايش، تجزيه و تحليل داده‌ها به روش طرح كاملاً تصادفي در 3 تكرار انجام گرديد. با توجه به مقدار بارندگي 12 ساله بر ميزان هدرروي عناصر غذايي ميانگين 12 ساله در نقاط مختلف رودخانه از سال (91-1380) در ايستگاه تمر 6/608 و در ايستگاه آق‌قلا 445 ميلي‌متر متغير است، نتايج تجزيه داده‌هاي فسفر نشان داد، كه مقدار فسفر بين ورودي‌ها در نقاط مختلف رودخانه متفاوت و مقدار آن از 18/42-37/13 ميلي‌گرم بر كيلوگرم متغير بود. همچنين مقدار متغير كربنات كلسيم نشان داد كه بين ورودي هر چهار سد حوضه تفاوت معني‌داري وجود دارد به‌طور نسبي مقدار كربنات كلسيم و مواد آلي به‌ترتيب در نقاط مختلف رودخانه به‌ترتيب از 30-4/16 و 68/1-89/0 درصد متغير است. مقدار ظرفيت تبادل كاتيوني در رسوبات حوضه متفاوت و مقدار از 37-5/6 سانتي‌مول بر كيلوگرم متغير است با توجه به نتايج به‌دست آمده مي‌توان گفت ميزان فرسايش و رسوب‌زايي، بر هدرروي عناصر غذايي حوضه مورد پژوهش اهميت به‌سزايي دارد.

The study of sediment quality indicators in the basins of Gorganroud, as one of the most important part of Golestan province, can give us a better understanding of water pollution, sediment contamination and their effects on aquatic organisms. study was conducted to determine the effect of climatic condition on the quality and quantity of sediment and nutrients loss at various points of the catchment. Four dams along the river (Bostan, Golestan, Voshmgir and the Khajeh nafas) were selected and sediment sampling was performed at the depth of 0-30 cm on the location of the input on each dam. The data were analyzed in nesting factorial model in three replications. With respect to the average rainfall of 12 years (1380-1391), which was 608.8 mm at the Tamar station and 445 mm at the Aghghala station, amount of nutrient loss was various in different parts of the river. The results showed that amount of phosphorus varied between 13.37-42.18 mg/kg along the river and entrances. In addition, significant diference were observed between the amount of lime and organic matter in all four different regions and varied from 16.4 to 30, 0.890 to 1.6% respectively. The cation exchange capacity was in the range of 6.5-37 cmol/kg. Current study shows that the climate could play a crucial role in erosion, sediment regeneration and nutrient loss in different parts of the studied Basin.