عقلانيت ديني و سكولار

Secular and religious rationality

هدف اين مقاله تحليل و بررسي عقلانيت ديني و سكولار در انديشه متفكران اسلام است. به منظور دست‌يابي به اين هدف ابتدا به مفهوم و كالبد شكافي عقلانيت و سپس به ويژگي‌هاي عقلانيت ديني و سكولار پرداخته شده است. پس از بررسي الگوهاي عقلانيت سكولار به تحليل و بررسي عقلانيت مطرح در انديشه متفكران مسلمان مي‌پردازيم كه به دو سرمشق تجزيه شده است. الگوي نخست، عقلانيت فلسفي است كه با عقلانيت ديني پيوند دارد و الگوي دوم عقلانيت سكولار است. اين نوع از عقلانيت به چهار صورت در انديشه متفكران مسلمان تجلي يافته است كه عبارتنداز: 1. الگوي انطباقي 2. الگوي تطبيقي 3. الگوي تمايزي 4. الگوي هرمنوتيكي يا عقلانيت ديني انتقادي.

The purpose of the present paper is to study the secular and religious rationality from the viewpoints of Islamic thinkers. To attain this goal I will first deconstruct the concept of “rationality” and then concentrate on secular and religious rationality. After studying the secular rationality models, I will explain rationality as proposed in the thoughts of Islamic thinkers which can be classified into two models. The first model is philosophical rationality that is related to religious rationality. And the second model is the secular rationality. This type of rationality has emerged in four forms in thoughts of Islamic thinkers which are the adaptive model, the comparative model, the distinctive model, and hermeneutic or critical religious rationality model.