عدالت در دولت نبوي

Justice in the Prophet’s state

پيدايش دغدغه زندگي عادلانه، همزاد زندگي اجتماعي بشر است و به همين دليل مهم‌ترين مسيله او هنگام انديشه ورزي درخصوص مسايل اجتماعي بوده است. از اين رو در دستگاه‌هاي فكري كه شكل مي‌يافتند، عدالت اجتماعي جايگاه ويژه‌اي داشته است. با اين حال علي رغم اشتراك منظومه‌هاي مختلف فكري در پرداختن به مسيله عدالت، هر كدام از آنها تعريف خاصي از آن را مطرح ساخته‌اند.اين تفاوت‌ها به اختلاف جهان‌بيني‌ها باز مي‌گردد. عدالت اجتماعي به تعداد حوزه‌هاي اجتماعي قابل تفكيك است. بنابراين تحت مقوله كلي عدالت اجتماعي، عدالت اقتصادي، عدالت سياسي و عدالت حقوقي از يكديگر قابل تفكيك هستند. اين پژوهش درصدد پاسخ به اين پرسش‌ها است كه كدام يك از حوزه‌هاي عدالت اجتماعي، در سيره نبوي، مهم‌تر و به عبارتي زير بنايي‌تر از ديگر حوزه‌هاست؟ تعريف هر كدام از اين گونه‌ها چيست و چگونه و با چه وسيله‌اي مي‌توان بدان دست يافت؟ وظيفه حاكميت در قبال اجراي اين عدالت چيست؟ پيامبر اسلام بنيان‌هاي حكومت ديني در مدينه را بر ايجاد قسط و برپايي عدالت گذاردند. كه پيش از آن در شبه جزيره سابقه نداشت. پيامبر اسلام بر مبناي جهان بيني توحيدي خود با تشكيل حكومتي براساس آموزه‌هاي اسلامي، با هر گونه بي عدالتي در حوزه‌هاي مختلف اجتماعي به مقابله برخاستند. در اين پژوهش مجموعه بيانات و اقدامات حضرت در اين خصوص به صورت مستند ذكر و تحليل شده است.

Concern for justice is an integral part of man’s social life and, as a result, his most important problem when thinking over social issues. Thus, in the thought schools which emerged, social justice had a privileged status. Despite of their common concern for justice, these various schools of thought have different interpretations of this concept, which goes back to their different worldviews. One can differentiate different types of social justice according to different domains of society. Thus, we have economical, political, and legal justice. The paper is to answer the following questions: Which of these domains of social justice is more basic? How can these different types be defined? How can they be realized? What is the obligation of government towards the realization of justice? The Prophet based the religious government in Media on equality and justice, which was new in the Arabic Peninsula. He rose against all types of inequality in different social domains on basis of his monotheistic worldview and establishment of government on Islamic teachings. The paper analyzes all the measures taken by the Prophet in this regard.