مكان‌يابي بهينه بازارهاي روز محله با استفاده از مدل تحليل سلسله مراتبي در سامانه اطلاعات جغرافيايي

Optimum Location of Daily Neighborhood Markets by Using AHP in GIS

بازارهای روز محله، یكی از مهم‌ترین مراكز خدماتی در سطح شهر محسوب می گردند. یكی از موارد قابل توجه قبل از احداث این مراكز، انتخاب مكان جغرافیایی مناسب برای استقرار این نوع كاربری است. مكانی كه در جهت كارایی هرچه بیشتر این مراكز موثر واقع شود. پژوهش حاضر با هدف مكان‌یابی بازار روز محله در شهر بیرجند، در راستای توزیع مناسب بازارهای روز و بهبود تقاضای سفر درون‌شهری می‌باشد. روش تحقیق پژوهش حاضر توصیفی- تحلیلی است. در مرحله­ی نخست به شناسایی و بررسی عوامل موثر بر مكان‌یابی پرداخته شد. سپس با استفاده از سامانه­ سیستم اطلاعات جغرافیایی و فرایند تحلیل سلسله مراتبی و پس از طی كردن مراحل جمع‌آوری داده، تهیه لایه‌های اطلاعاتی، طبقه‌بندی و ارزش‌گذاری درونی لایه‌ها و وزن‌دهی و همپوشانی لایه‌های اطلاعاتی به اولویت‌بندی زمین‌های شهر بیرجند برای ایجاد بازارهای روز محله پرداخته‌ایم. اطلاعات مورد نیاز این پژوهش از طریق مطالعه نقشه‌های وضع موجود و تفضیلی شهر بیرجند به دست آمده است. در نهایت زمین‌های این شهر را به پنج دسته خیلی مناسب، مناسب، متوسط، نامناسب و خیلی نامناسب تقسیم‌بندی كرده‌ایم كه نتیجه در قالب یك نقشه ارائه گردیده است. پس از تطابق این نقشه با واقعیت زمینی، زمین‌های فاقد كاربری و فضاهای سبز بالای 2000 مترمربع، دسته­ مناسب، خیلی مناسب برخی محلات با توجه به نیاز شهروندان و توزیع فضایی مناسب برای ایجاد بازار روز محله در شهر بیرجند در حد قطعات مناسب تشخیص داده شد كه در نقشه­ نهایی نشان داده شده است. همچنین با توجه نقشه نهایی مشاهده شد، چهار بازار روز محله موجود شهر بیرجند، در پهنه‌های مناسب و خیلی مناسب قرار گرفته‌اند.

Daily neighborhood markets are one of the most important service centers in the city. So, attainders to this point, in daily neighborhood market should locate suitability, is necessary to decrease demand of inter towns travels.  The goal of this research is located in daily neighborhood markets in Birjand, to improve travel demand and suitable distribution of daily markets and success to a sustainable city. Method of this research is descriptive–analytic. At the first stage, we turned to recoiling and examination of effective factors on location then by using ArcGIS software and Analytic Hierarchy processes (AHP) and after collecting data, preparing informational layer, classification and evaluating of layers, goring measure and covering informational layer, we turned to prior Birjand lands for making daily neighborhood markets, information of this paper made available by field observation detailed planning study and 1:50000 detailed and existing map of  birjand. Finally, lands of this city divided to 5 groups, including: very suitable, suitable, average, unsuitable, very un suitable. After agreement of this map with real earth islands without and green space that are more than 2000 m are in very suitable, suitable group for making daily neighborhood markets. That results are shown (produce) on a map.By regarding to final map we observed that among 4 daily neighborhood markets in Birjand, 2 markets are in average, un suitable areas and 2 markets are in very suitable , suitable areas.