تحليل عوامل طبيعي مؤثر بر تراكم روستاها و تهيه نقشه توان توسعه بخش كوهستاني استان مازندران

An Analysis of the Affective Natural Factors in the Rural Density and Providing Map Development and Potential in the Mountainous Areas of Mazandaran

پهنه­بندی مناطق مختلف با بهره­گیری از روش­های دقیق و مناسب برای برنامه­ریزی­های توسعه­ی روستایی اهمیت زیادی دارد. برای تحلیل عوامل طبیعی مؤثر بر تراكـم روستاهـاو تهیه نقشـه پهنه‌بندی بخش كوهستانی استان مازندران، در این تحقیق از عوامل ارتفاع، شیب، جهت دامنه، جنس زمین، دما، بارش و فاصله از رودخانه به عنوان لایه­های اطلاعاتی استفاده شده است. پس از محاسبه­ی فراوانی روستاهای موجود در هر طبقه از عوامل و وزن­دهی به آن­ها با استفاده از مدل ارزش اطلاعات، لایه­های ساخته شده در محیط ArcGIS با هم تلفیق و از جمع جبری نقشه­های وزنی، نقشـه­ پهنه‌بندی منطقه تهیه شد. برای تهیه­ی نقشه­ی پهنه­بندی با استفاده از مدل هم­بستگی، وزن هر عامل با استفاده از نرم‌افزار SPSS به‌دست آمد و در وزن طبقه­های آن عامل ضرب شد. نتایج بیانگر آن است كه طبقه­ی ارتفاعی 500-1000 متر با شیب 10-20 درصد، جهت دامنه­ جنوبی، جنس آبرفت­های كواترنر، دمای 10-15 درجه سانتی­گراد، بارش بیش­تر از 800 میلی­متر و فاصله­ی كم­تر از 300 متری تا رودخانه­ها برای توسعه‌ روستایی تناسب بیش­تری دارند. همچنین نتایج به دست آمده از ارزیابی مدل­ها با شاخص نسبت تراكمی نشان ­داد كه مدل ارزش اطلاعات برای پهنه­بندی منطقه مناسب­تر است.

Zonation of different areas using appropriate methods is important for rural development and planning. In order to prepare the zonation mapping of the mountainous areas of Mazandaran province in this study, factors including elevation, slope, aspect, lithology,  temperature, rain, and distance from river were used as information layers. After calculating frequency of the villages in each class of factors and determining their weight using information value model, the developed layers in ArcGIS were integrated and as a result the zonation map of the area was developed. For preparing the zonation map using the correlation model, the weight of each factor was calculated using the SPSS software and then was multiplied by the weight of the classes of each factor. Results show that elevation of 500-1000 meters, slope of 10-20 percents, the south direction, quaternary fluvial, temperature 10-15 degree centigrade, precipitation higher 800 millimeters and distance of 300 meters from rivers are appropriate for rural development. The evaluation of the models also showed that the information value model is more appropriate for zonation in the area.