دكترين حاشيه مجاز تفسير در رويه دادگاه اروپايي حقوق بشر

The Application of the Margin of Appreciation Doctrine in the Jurisprudence of the European Court of Human Rights

در خصوص ماهيت دكترين حاشيه مجاز تفسير، ديدگاههاي متفاوتي وجود دارد. برخي بر اين باورند كه اگرچه دكترين مزبور امكان اجراي حقوق بشر بر اساس ويژگيهاي محلي را امكانپذير ساخته، اما نحوه استفاده آن توسط دادگاه اروپايي حقوق بشر به نسبيگرايي منتهي نشده است. ولي اين نوشتار بر اين باور است كه دكترين مزبور ريشه در نسبيگرايي ضعيف (جهانشمولي قوي) دارد. بررسي دلايل منطقي و مباني اعمال دكترين حاشيه مجاز تفسير در رويه دادگاه اروپايي حقوق بشر، تاملي بر آراي دادگاه در اين زمينه و هم چنين بررسي مباحث پيرامون ماهيت نسبي گرايي اين دكترين در ادبيات، شواهدي دالّ بر تاييد اين مدعا است كه حاشيه مجاز تفسير، ريشه در نسبي گرايي فرهنگي دارد. از طرفي ديگر، با مطالعه كم?ي و كيفي تنوعات پذيرفته شده از طرف اين دكترين، از مجراي بررسي: حوزه، گستره و استانداردهاي كاربست حاشيه مجاز تفسير در رويه دادگاه اروپايي حقوق بشر، اين نتيجه حاصل ميشود كه نسبي گرايي مذكور را مي توان نسبي گرايي ضعيف ناميد.

Jurists have expressed various propositions about the true nature of Margin of Appreciation Doctrine. Some believe that although application of the doctrine allows for exercise of human rights with having local cultural diversities in consideration, following up with cited doctrine in practice by European Court of Human Rights has not been amounted yet to relativism. This paper however, suggests that the doctrine sits on shaky relativism but rather strong universalism. It further argues that the study of rational behind the application of the doctrine in European Court of Human Rights practice, the Court’s decisions wherein similar reference has been made and the study of available academic literature on this topic show that Margin of Appreciation Doctrine emanates from cultural relativism. On the other hand, quantitative and qualitative study of the diversities are accepted by the doctrine – in terms of scope, field of reference and application standards – leads to the conclusion that the Margin of Appreciation may be regarded as ‘Weak Cultural Relativism.