رخداد سلستيت در عضو تبخيري سازند آسماري، ارتفاعات گره چغا، صالح‎آباد مهران، ايلام

Occurrence of Celestite in Kalhur evaporatic Member of the Asmari Formation, Garah Chegha Mountain, Mehran, Ilam Province

رخداد سلستيت در عضو تبخيري سازند آسماري در ارتفاعات گره چغا، صالح‎آباد مهران واقع در استان ايلام از طريق كار صحرايي، پتروگرافي مقاطع نازك سنگ، بررسي ميان‎بارهاي سيال، داده‎هاي پراش‎سنجي پرتوي ايكس و ژيوشيمي سنگ كل مورد بررسي قرار گرفت. سلستيت تنها در مقاطع نازك سنگ‎هاي خاكستري رنگ دانه ريز تا متوسط دانه آهكي، آهك دولوميتي و دولوميت حاوي بيتومين قابل مشاهده است. بررسي ميكروسكوپي سلستيت نشان مي‎دهد اين كاني عمدتاً به شكل تجمعات دانه‎اي و دانه پراكنده در سنگ ميزبان حضور دارد و به لحاظ فراواني از 1 تا 15 درصد حجمي تغيير مي‎كند. اين كاني انواع مختلف بافت شامل بافت‎هاي جانشيني، پراكنده، دانه‎اي، پركننده فضاهاي خالي، رگه‎اي و سوزني شعاعي را نشان مي‎دهد. نتايج آناليز فلورسانس پرتوي‎ايكس نشان مي‎دهد سنگ‎هاي در بردارنده سلستيت، 65/1 تا 99/12 درصد وزني SrO، 73/31 تا 52/50 درصد وزني CaO، 27/0 تا 74/15 درصد وزني MgO، 9/0 تا 07/10 درصد وزني SO3دارند. ميانگين عناصر فرعي در نمونه‎هاي مورد مطالعه عبارتند از: 2/1 درصد وزني SiO2، 7/0 درصد وزني Al2O3، 2/0 درصد وزني Fe2O3 و 1/0 درصد وزنيNa2O است. محاسبه كاني نورماتيو نشان مي‎دهد محتوي سلستيت در نمونه‎هاي مورد مطالعه از 2 تا 23 درصد وزني و با ميانگين 8 درصد وزني در تغيير است. محتواي استرونسيانيت، محصول دگرساني سلستيت، تنها در دو نمونه مشاهده شد كه به احتمال زياد حاصل جانشيني سلستيت است. بر پايه مطالعات ريز‎دماسنجي بيشترين فراواني همگن‎شدگي دمايي ميان‎بارهاي سيال اوليه در يك نمونه سلستيت بين 164 و 184 درجه سانتي‎گراد و بيشترين شوري محدود به مقادير 5/8 تا 5/9 درصد وزني كلريد سديم مي‎باشد. داده‎هاي پتروگرافي، كاني‎شناسي، ميان‎بارهاي سيال و ژيوشيمي اشاره بر اين دارد كه سلستيت در سنگ ميزبان كربناته از نظر منشا دياژنتيك و به احتمال در طي دولوميتي شدن و تغيير شكل آراگونيت به كلسيت و سپس دولوميت تشكيل شده است. در حالي‎كه نوع رگه‎اي و رگچه‎اي بعد از دياژنز سنگ‎هاي كربناته تشكيل شده است و احتمالاً منشا اپي‎ژنتيك دارد.

The occurrence of celestite in Kalhur evaporitic member of the Asmari Formation in Garah Chegha Mountain, Saleh-Abad, Mehran in the province of Ilam is documented through a field work, thin section petrography, fluid inclusion, X-ray diffractometry and whole rock geochemistry studies. The celestite can only be observed in thin sections of the dark gray colored limestone with fine to medium size grain, dolomitic limestone and dolostone impregnated with bitumen. Polarized light microscopic study shows that celestite occurs mainly as disseminated or an aggregate of crystals and in terms of modal percentage varies from 1 to 15. The crystal shows a variety of textures including replacement, disseminate, aggregates, void filling, fracture and radial-fibrous textures. X-ray fluorescence analyses indicate that the celestite bearing rocks contain 1.65-12.99 wt.% SrO, 31.73-50.52 wt% CaO, 0.27-15.74 wt% MgO and 0.9-10.07 wt% SO3 respectively. Average minor element contents in the studied samples are: 1.2 wt% SiO2, 0.7 wt% Al2O3, 0.2 wt% Fe2O3, and 0.1 wt% Na2O. Normative mineral recalculation shows that the content of celestite in the studied samples varies from 2 to 23 wt% with an average grade of 8 wt%. Strontianite, considered as an alteration product of celestite, is only seen in two specimens, probably resulting from celestite replacing. The most abundant homogenization temperatures of fluid inclusions in celestite crystals fall between 164 and 184 °C and the majority of calculated salinity values are restricted to 8.5 - 9.5 wt% NaCl. Petrographic, mineralogical, fluid inclusion and geochemical analyses indicate that carbonate-hosted celestite is diagenetic in origin implying its formation during the dolomitization and transformation of probably aragonite to calcite and then to dolomite. In contrast, vein and veinlet celestite postdate diagenesis of carbonate rocks and may imply epigenetic origin.