سنگشناسي و پتروژنز لامپروفيرهاي آلكالن و كالك‌آلكالن شمال باختر ايران

Petrology and Petrogenesis of Alkaline and Calc-Alkaline Lamprophyres in the NW Iran

در شمال باختر ايران انواع لامپروفيرهاي غني از آمفيبول و غني از بيوتيت بيشتر به صورت دايك رخنمون دارند و نهشته‌هاي پيش از پليوسن را قطع مي‌كنند. لامپروفيرهاي مورد مطالعه در مناطق ارسباران، شبه‌جزيره اسلامي و رشته ارتفاعات ميشو رخنمون دارند. بر پايه مطالعات كاني‌شناسي و بلور‌شيمي لامپروفيرهاي غني از آمفيبول‌ داراي كاني‌شناسي عمده آمفيبول نوع كرسوتيتي، كلينوپيروكسن نوع ديوپسيد در يك زمينه‌اي از بلورهاي فلدسپار و شيشه قرار دارند. اين نوع لامپروفيرها گاه داراي بلورهاي اليوين و بيوتيت هستند. لامپروفيرهاي غني از ميكا داراي كاني‌هاي ميكا با تركيب فلوگوپيت و كلينوپيروكسن ديوپسيدي در يك زمينه شيشه‌اي هستند. بر پايه مجموعه كانيايي، شيمي كاني‌ها و همچنين ويژگي‌هاي ژيوشيميايي لامپروفيرهاي غني از آمفيبول از نوع آلكالن و تركيب كامپتونيتي- ساناييتي و ميكا لامپروفيرها از نوع كالك‌آلكالن و تركيب مينت را دارند. لامپروفيرهاي آلكالن ويژگي‌هاي ماگماهاي نوع OIB را نشان مي‌دهند درحالي كه لامپروفيرهاي كالك‌آلكالن ويژگي‌هاي ماگماهاي محيط‌هاي فرورانشي را دارند. لامپروفيرهاي آمفيبول‌دار سرخه ويژگي‌هاي حدواسط بين دو گروه آلكالن و كالك‌آلكالن را دارند. با توجه به ويژگي‌هاي ژيوشيميايي هر دو نوع لامپروفيرهاي آلكالن و كالك‌آلكالن از گوشته نوع اسپينل گارنت لرزوليت حاوي كاني‌هاي آبدار منشا گرفته‌اند. ماگماي لامپروفيرهاي كالك‌آلكالن از گوشته ليتوسفري متاسوماتيسم شده توسط عوامل فرورانش و غني از فلوگوپيت و لامپروفيرهاي آلكالن از گوشته ليتوسفري متاسوماتيسم شده توسط گوشته ژرف و غني از آمفيبول نشات گرفته‌اند و در پتروژنز لامپروفيرهاي آمفيبول‌دار سرخه هر دو نوع گوشته دخالت داشته است. لامپروفيرهاي آلكالن و كالك‌آلكالن مورد مطالعه در يك محيط پس از برخورد جايگزين شده‌اند.

In the northwestern Iran mica-and amphibole-rich lamprophyres crop out mainly as dyke and they cut Pre-Pliocene strata. They exposed in the Arasbaran, Eslamy Peninsula, and Mishu range. According to the mineralogy and mineral chemistry, amphibole-rich lamprophyres have kaersutite type amphiboles and diopside phenocrysts in the matrix of same mafic minerals, feldspars, and altered glass. These lamprophyres in some thin sections have olivine and phlogopite. Mica-rich lamprophyres include phlogopite and diopside phenocrysts in the matrix of same mafic minerals, abundant glass and secondary minerals. According to the mineralogy, mineral chemistry, and geochemistry, amphibole-rich lamprophyres are alkaline and show camptonite-sannaite composition but mica-rich lamrophyres are calc-alkaline and represent minette composition. Alkaline lamprophyres represent characteristics of OIB type magma while calc-alkaline lamprophyres show characteristics of magmas originated in the subduction dominant tectonic setting. Sorkheh amphibole-bearing lamprophyres show both alkaline and calc-alkaline type lamprophyres. Regarding to geochemical features both calc-alkaline and alkaline lamprophyres originated from heterogeneous mantle with different proportions of spinel, garnet and hydrous minerals (e.g. phlogopite and amphibole). Calc-alkaline lamprophyres originated from a mantle enriched in phlogopite and alkaline lamprophyres originated from lithospheric mantle that metasomatised by deep mantle and enriched in amphibole. Both mentioned mantles associated in the petrogenesis of the Sorkheh amphibole- bearing lamprophyres. The lamprophyres were emplaced in the post collisional tectonic setting.