كاني شناسي، زمين شيمي و كاربردهاي صنعتي كانسنگ هاي بوكسيت درزي ولي، خاور بوكان، شمال باختر ايران

Mineralogy, Geochemistry and Industrial Applications of Darzi-Vali Bauxite Ores, East of Bukan, NW of Iran

نهشته بوكسيت درزي ولي، در فاصله 20 كيلومتري خاور بوكان، جنوب استان آذربايجان غربي (شمال باختر ايران) واقع شده است. اين نهشته به صورت لايه ها و عدسي هاي منفصل چينه‌سان در درون سنگ هاي كربناتي سازند روته (پرمين بالايي) گسترش يافته است. مطالعات كاني شناسي نشان مي دهند كه آب هاي سطحي با ماهيت اكسيدي- اسيدي و آب هاي زيرزميني با ماهيت بازي- احيا نقش بارزي در توسعه و تكامل اين نهشته ايفا نموده اند. بر اساس شواهد صحرايي و مطالعات زمين شيميايي، سنگ هاي بازالتي محتمل ترين سنگ مادر اين نهشته هستند. محاسبات فاكتور غني شدگي آشكار مي كنند كه عناصر Si، Ca، Mg، Na، K، Mn، Co، Rb و Hf در طي تكوين اين نهشته شسته شده، و عناصر Al، Ti، V، Th، Ga، Zr، Nb، U، و Cr غني شده اند. اين در حالي است كه عناصر Fe، P، Ni، Ba، و Y متحمل فرايندهاي شستشو- تثبيت شده اند. نتايج به‌دست آمده نشان مي دهند كه عواملي مانند جذب سطحي، روبش، تمركزهاي بازماندي، بافرينگ محلول هاي هوازده كننده توسط سنگ بستر كربناتي، كنترل كانيايي، تفاوت در شدت دگرساني، مواد آلي، و نوسانات سطح سفره آب‌هاي زيرزميني نقش ارزنده اي در توزيع عناصر اصلي، فرعي، و جزيي در اين نهشته ايفا نموده اند. اين مطالعه همچنين آشكار مي كند كه كانسنگ هاي فقير از آهن و غني از آهن اين نهشته به ترتيب ويژگي‌هاي مناسبي براي استفاده در صنايع ديرگداز و سيمان را دارا هستند.

The Darzi-Vali bauxite deposit is located in ~20 km east of Bukan, south of West-Azarbaidjan province (NW Iran). This deposit developed as stratiform layers and lenses within carbonate rocks of the Ruteh Formation (middle Permian). The mineralogical studies indicated that the surface waters with oxidizing-acidic nature and the underground waters with reducing-basic nature played an important role during the development and evolution of this deposit. Based on field evidences and geochemical studies, the basaltic rocks are the most probable parent rock of this deposit. Calculations of enrichment factor revealed that the elements of Si, Ca, Mg, Na, K, Mn, Co, Rb and Hf were leached during development of this deposit and the elements of Al, Ti, V, Th, Ga, Zr, Nb, U, and Cr were enriched. This is while the elements of Fe, P, Ni, Ba, and Y have borne leaching-fixation processes. The obtained data indicated that the factors such as adsorption, scavenging, residual concentrations, buffering of weathering solutions by carbonate bedrock, mineralogical control, differences in intense of alteration, organic matter, and fluctuation of underground water tables have played pronounced roles in distribution of major, minor, and trace elements in this deposit. This study also revealed that the Fe-poor and Fe-rich ores of this deposit have appropriate properties for being used in refractory and cement industries, respectively.