پايش و تحليل سينوپتيكي پديده گرد و غبار با استفاده از سنجش از دور و GIS (مطالعه موردي: گرد و غبار18 ژوين 2012)

Monitoring of dust haze phenomenon using remote sensing and GIS and its synoptic analysis )Case study: 18 June 2012 Dust haze(

پديده گرد و غبار در دهه اخير يكي از مهم ترين چالش هاي زيست محيطي در ايران، غرب و جنوب غرب آسيا مي باشد. اين پديده از فرآيندهاي بيابان زايي بوده كه در مناطق خشك و نيمه خشك جهان رخ مي دهد. سنجش از دور علم و تكنيك به دست آوردن اطلاعات از پديده هاي جغرافيايي بدون تماس با آنها مي باشد. براي تشخيص پديده گرد و غبار نياز به تصاويري با پوشش وسيع و تكرار زياد است. از اين لحاظ، تصاوير مربوط به سنجنده ماديس به دليل داشتن باندهاي طيفي زياد براي مطالعات مربوط به پديده گردوغبار مناسب مي باشد. شناسايي منشا توليد كننده ذرات گرد و غبار و پايش آن، با سرعت، دقت و هزينه كم از اهميت فراواني برخوردار است. اهداف اصلي اين پژوهش شناسايي منشا توليد كننده ي گردوغبار ورودي به مناطق غرب و جنوب غرب ايران و همچنين پايش حركت گرد و غبار مي باشد. در اين پژوهش منشا رخداد پديده گرد وغبار مربوط به 18 ژوين 2012 كه در نواحي غرب و جنوب غرب كشور رخ داده است، به كمك تصاوير ماهواره اي و با استفاده از باندهاي مريي و باندهاي حرارتي سنجنده ماديس و با به بكارگيري شاخص اكرمن شناسايي شد. معلوم گرديد منشا اصلي آن محل اتصال رودخانه هاي دجله و فرات بوده كه در محدوده شمال و شمال شرق عراق و غرب سوريه مي باشد و در ادامه مشخص شد تصاوير سنجنده ماديس به دليل در دسترس بودن، هزينه كم وتكرار پذيري آن در 2 بازه زماني در 24 ساعت براي پايش گرد و غبار مناسب مي باشد. همچنين تحليل سينوپتيكي آن براي شناسايي چگونگي حركت گرد و غبار از منشا به داخل ايران با استفاه از داده هاي سينوپتيكي ارتفاع ژيوپتانسيل تراز 500 هكتوپاسكالي، فشار تراز دريا و نقشه هاي جهت جريان باد 500 و 1000هكتوپاسكالي مورد بررسي قرار گرفت. نتايج تحليل سينوپتيكي يافتن منشا و نحوه انتقال گرد و غبار را بهينه كرده و تصميم گيري مناسب تري را براي پيش بيني مسير حركت گرد و غبار ممكن مي سازد. در نهايت با استفاده از سيستم اطلاعات جغرافيايي و با بكارگيري ابزار Spatial Analysis Tools نمايش حركت آن از منشا تا داخل ايران رهگيري شد.

Dust haze phenomenon is one of the atmospheric phenomena which leaves negative environmental impacts and it is one of the most important environmental challenges in West and South-West of Asia, particularly in Iran. This phenomenon related to desertification processes and occurs in arid and semi-arid regions of the world. Remote sensing is science and technique to obtain information from geographic phenomena without any contact with them. To detect the phenomenon of dust haze the images with wide coverage and high frequency are needed therefore the images related to MODIS sensor is suitable for study of dust haze phenomenon due to high spectral bands. The main objectives of this research was identification the sources generating dust haze entering the West and South West of Iran and monitoring the movement of dust haze.In this research the source of two occurrence of dust haze phenomenon related to 2011 which has occurred in areas of West and South West of Iran was identified with the help of satellite images and using thermal and visible bands of MODIS sensor and Ackerman index.Then monitoring was carried out and synoptic analysis to identify the movement of dust haze from its source to Iran was done By using500 hectopascal geopotential height synoptic data, sea level pressure and 500and 1000hectopascal wind direction maps. Finally, its movement from the source to Iran was monitored by using GIS and Spatial Analysis Tools.