بررسي تاثير روند تغييرات كاربري اراضي/ پوشش زمين بر وضعيت منابع آب زيرزميني، با استفاده از تصاوير ماهواره اي ( مطالعه موردي: دشت گيلانغرب)

Evaluating the effect of land use / land cover changes trend on groundwater resources status, using sattelite images (Case study: Gilan-e gharb plain)

ارتباط ميزان تغييرات كاربري اراضي با نوسانات سفره آب زيرزميني يكي از روش هاي مستقيم تاثيرات كاربري بر وضعيت هيدرولوژيكي هر منطقه اي است كه مي تواند مديران را در مديريت بهينه منابع طبيعي ياري دهد. در اين تحقيق به منظور بررسي اثرات تغييرات كاربري اراضي بر ميزان افت آب زير زميني دشت گيلانغرب، از تصاوير ماهواره اي سنجنده هايMSS، TM و ETM براي سال هاي 1364، 1379 و 1389 استفاده گرديد. پس از پردازش و تحليل تصاوير، كاربري هاي منطقه در پنج طبقه جنگل، مرتع، كشاورزي ديمي و باير، كشاورزي آبي و مناطق مسكوني طبقه بندي گرديدند. براي بررسي خيزش و افت سفره منطقه نيز از آمار كمي چاه هاي پيزومتري موجود در دشت طي دوره 89-1378 استفاده گرديد و لايه هاي بدست آمده نيز طبقه بندي شدند. نتايج بدست آمده نشان داد كه كاربري مرتعي با وسعت بيشتر از 50 درصد بيشترين مساحت را به خود اختصاص داده است به طوريكه در سال 1364، 81/61 درصد (9927 هكتار) و در سال 1379، 15/67 درصد(10782 هكتار) از منطقه را تشكيل داده است. در دوره 1379 تا 1389 كاربري مذكور با كاهش مساحت مواجه بوده به طوريكه در سال 1389، 23/50 درصد از مساحت (8066 هكتار) منطقه را پوشش داده است. بررسي كاربري كشاورزي ديمي و باير نيز نشان داد كه طي دوره 1364 تا 1379 با كاهش مساحتي معادل 84/0(130 هكتار) درصد روبرو بوده است اما اين تغييرات در دوره 1379 تا 1389 بصورت افزايشي بوده بطوريكه طبق محاسبات انجام شده اين افزايش مساحت 1429 هكتار(9/8 درصد) از منطقه را شامل شده است. بررسي ميزان افت آب زيرزميني نشان داد كه با جايگزيني طبقه كاربري مرتعي با طبقات كشاورزي آبي و كشاورزي ديم و باير بر ميزان افت آب زيرزميني افزوده شده است. اين تغييرات موجب گرديده است كه در سال 1389، 93/83 درصد از منطقه افت آب بيشتر از 50 سانتيمتر در سال را داشته به طوريكه مساحت اين منطقه در سال 1379، 85/43درصد از منطقه بوده است. بدون شك مداخلات انساني از مهمترين عوامل تخريب در منطقه مذكور مي باشد.

One of the direct methods of land use impacts on the hydrological conditions of each region is relation between land use changes and the groundwater table fluctuations that can assist managers in optimized management of natural resources. In this study, to evaluating the impacts of land use changes on groundwater level drop in Gilan-E gharb plain, satellite images from MSS, TM and ETM sensors in 1985, 2000, 2010 were used. After processing and analysis of images, the region were classified into six classes in terms of land use including forest, pastoral, gardening, dry and water farming, farming and residential areas. Quantitative data of piezometric wells that exist in the plain during 1999- 2010 was used to examining aquifer changes and the resulting layers were also classified. The results showed that pasture land has devoted the largest area (more than 50% of the total area), as it formed 61.8% (9927 ha) and 67.15% (10782 ha) of the area in 1985 and 2000 respectively, its extent has decreased during the period from 1379-1389 and formed 50.23% (8066 ha) of the region. Evaluation of dry and water farming was also showed that it has been faced with decreasing in the amount of the area 0.84% (130 ha) during 1985-2000, but the changes in the period 2000 to 2010 has been increased 1429 ha which formed 8.9% of the region. Assessment of groundwater drop showed that it has been increased through replacing pasture lands class with farming classes. This changes has caused to 83.93% of the area in 2010 had a groundwater drop more than 50 cm per year, so that the area of this region was 43.85% in 2000. Human intervention is undoubtedly the most important factor of the region degradation.