مطالعه سنگ‌چينه‌نگاري و زيست‌چينه‌نگاري زياي آمونيتي سازند دليچاي در برش مهديشهر (شمال سمنان)

Study of the Lithostratigraphy and Biostratigraphy of Ammonite Fauna of the Dalichai Formation at the Mahdishahr Section, N Semnan

در محدوده البرز (واقع در نواحي شمالي ايران)، رديف‌هاي رسوبي ژوراسيك مياني- بالايي، رخنمون و گستردگي قابل توجهي دارند. در بخش مياني اين سلسله جبال، در نزديكي مهديشهر (شمال سمنان)، سازند دليچاي معرف اين توالي بوده و در حدفاصل ماسه‌سنگ و كنگلومراي سازند شمشك در زير، و سنگ‌آهك‌هاي سازند لار در بالا قرار گرفته است. در اين برش، سازند دليچاي ?22 متر ستبرا داشته و از نظر سنگ‌شناسي به ? واحد سنگي تقسيم مي‌شود كه بيشتر از مارن و سنگ آهك مارني خاكستري متوسط تا ستبر لايه تشكيل شده است. مرز زيرين آن با رديف‌هاي سيليسي- آواري سازند شمشك از نوع ناپيوسته و فرسايشي بوده در حالي كه مرز بالايي آن با كربنات‌هاي صخره‌ساز سازند لار تدريجي است. سازند دليچاي در برش خاور مهديشهر فسيل‌دار است. زياي آمونيتي شامل ? خانواده، 22 جنس و زير جنس، و ?? گونه است كه از اين ميان ? گونه براي اولين بار از ايران گزارش شده است. بر مبناي آمونيت‌ها، ? زون زيستي آمونيتي تشخيص داده شده كه محدوده زماني سازند دليچاي در اين برش را به سن باژوسين پسين؟ تا اكسفوردين پسين تعيين مي‌كنند. از نقطه نظر پاليوژيوگرافي، آمونيت‌هاي شناسايي شده ارتباط نزديكي با زياي آمونيتي شمال باختر اروپا و ايالت ساب مديترانه را نشان مي‌دهند و بر اين اساس مي‌توان به اين نتيجه دست يافت كه برش مورد مطالعه در زمان ژوراسيك مياني در نواحي شمالي تتيس قرار داشته است.

The Middle Jurassic rocks are widely distributed and superbly exposed in the Alborz Mountains (Northern Iran). In the central part of the mountain range, near Mahdishahr (Northern Semnan), the Dalichai Formation, from the underlying conglomerate and sandstones of Shemshak Formation to the limestones of the overlying Lar Formation, is completely exposed on the southern slopes of the kuh-e-Rahband. At this area, the sedimentary succession with nearly 122 m thickness subdivided into four members starting with marl and medium to thick-bedded grey limestones to marly limestones. The lower boundary with the siliciclastics of the underlying Shemshak Formation is disconformity, whereas the upper boundary with the light and cliff-forming carbonates of the Lar Formation is rather inconspicuous and transitional. The Dalichai Formation in the east of Mahdishar section is fossiliferous. The ammonite fauna consist of 5 families, 22 genera and subgenera and 40 species, among them 8 species are recorded for the first time from Iran. Based on the ammonite fauna, 9 biozones were recognized that indicated the age of the Dalichai Formation in the investigated area ranges from the Upper Bajocian? to Upper Oxfordian. Pleobigeographically, the fauna shows close relationship to west Europe and sub-mediterranean regions. This indicates a paleogeographic position of the area at the northern Tethys during the Middle Jurassic.