تحليل و بررسي تناسخ ملكوتي در فلسفه ملاصدرا

Mulla Sadra on “divine metempsychosis”

«تناسخ ملكوتي» در اصطلاح، انتقال نفس از بدن دنيوي به بدن اخروي مناسب با اوصاف و ملكات اخلاقي و ظهور آن در آخرت است. صدرالمتالهين شيرازي بر اساس مباني حكمت متعاليه از جمله اصالت وجود، حركت جوهري، تشكيك وجود، اتحاد عاقل و معقول و مبناي انسان‌شناسيِ خويش به تناسخ ملكوتي استدلال كرده است. وي با استناد به دلايل عقلي و آيات و روايات اثبات كرده است كه باورها و اعمال اختياري سبب تحول نفس و ايجاد صورت نوعيه جديدي در انسان شده كه انسان با همان صورت نوعيه مكتسبه از اعمال و ملكات نفساني به عالم آخرت منتقل و با آن محشور مي‌شود. از نظر ملاصدرا اين نوع تحول باطني، همان نظريه تناسخ ملكوتي و تجسم اعمال ماخوذ از شرع است كه همچنين مورد تاييد عقل و وحي و اهل كشف است. در اين پژوهش ضمن تبيين مفهوم تناسخ ملكوتي و تفاوت آن با تناسخ ملكي، مباني عقلي و نقلي تناسخ ملكوتي و تجسم اعمال با تكيه بر آثار فلسفي و تفسيري صدرالمتالهين بررسي و تحليل شده است.

“Celestial metempsychosis” is transferring the soul from physical body to the other-worldly one according to moral attributes and their manifestation in the afterlife. On the basis of some Transcendent Philosophy’s principles like primacy of existence, substantial motion, gradation of being, union between the intellect and the intelligible as well as the bases of his philosophical anthropology, Mulla sadra argued for “celestial metempsychosis”. relying on rational arguments as well as Quranic verses and prophetic traditions, he proved that one’s beliefs and free acts cause transformation of their soul and construction of a new forma individualis in human being so that he will transfer to the other world with the very acquired forma individualis. In Mulla Sadra’s view, this sort of intrinsic transformation is the very theory of bodily resurrection and embodiment of the deeds derived from scripture which is authenticated by wisdom and revelation as well as intuition. In this research, after elucidating the concept of “celestial metempsychosis” and its difference with corporeal one, I will examine the intellectual bases of celestial metempsychosis and embodiment of deeds based on philosophical and interpretive works of Mulla Sadra.