نحوه موجوديت ماهيت در فلسفه صدرالمتالهين

Existence of Quiddity in Mulla Sadra’s Philosophy

ديدگاه ملاصدرا درباره اعتباري‌بودن ماهيت به گونه‌هاي متفاوت و بلكه متضاد تفسير شده است. ديدگاه علامه طباطبايي و فياضي در تبيين اعتباري‌بودن ماهيت از مهم‌ترين تفسيرهاي نظريه صدرالمتالهين‌اند. علامه طباطبايي هر گونه موجوديت خارجي ماهيت را نفي كرده و آن را سراب ذهني واقعيت معرفي كرده است. در حالي كه، فياضي در عين اعتباري‌بودن ماهيت آن را در خارج موجود مي‌داند. از نظر فياضي، اسناد وجود به ماهيت موجود شده «اسناد الي ما هو له» است. از نظر نگارنده، هيچ‌يك از تفسيرهاي فوق به نحو صحيح نظريه ملاصدرا را منعكس نكرده است. آنچه از عبارات صدرالمتالهين برمي‌آيد اين است كه ماهيت در خارج معدوم نيست و يك نحوه موجوديتي در مقابل عدم دارد، اما موجوديتي متفاوت با موجوديت وجود. او به دلايلي خاص اطلاق واژه موجود بر موجوديت ماهيت را صحيح نمي‌داند و از اين نحو موجوديت به شيييت ثبوتي تعبير كرده است. در اين مقاله، پس از بيان تفسير علامه طباطبايي و فياضي از ديدگاه صدرالمتالهين، تفسير مختار را تبيين مي‌كنيم و در پايان برخي از نتاج آن را در فلسفه صدرالمتالهين برمي‌شمريم.

Mulla Sadr?ʹs view about the ideality of quiddity is interpreted in various, even contradicting, forms. Allamah Tabatabaii’s and Ayatollah Fayaziʹs views on explaining the ideality of quiddity are among the most important interpretations of Mulla Sadra’s theory. Allamah Tabatabaii has rejected any external existence of quiddity and has considered it as a mental mirage of reality; whereas Ayatollah Fayazi believes that the ideal quiddity exists externally as well. Ayatollah fayazi holds the belief that attribution of existence to the existing quiddity is an “actual attribution“. However, it seems to me that none of the above-mentioned interpretations have explained Mulla Sadr?ʹs theory correctly. What can be inferred from Mulla Sadra’s works is that quiddity is not externally non-existent and possesses a kind of existence. It is, however, different from the existence of quiddity. For specific reasons, he argues that the term “existent” cannot be used for the existence of quiddity, and has considered this kind of existence as affirmation of thingness. In this paper, Allamah Tabatabaii and Ayatollah Fayaziʹs interpretations of Mulla Sadra’s view as well as mine are discussed at first, and then some of the consequences of such a debate for Mulla Sadra’s philosophy are presented.