مقايسه ساختار متن قرآن و منابع تاريخي در گزارش رويدادهاي منتخب عصر نبوي

A Comparison of the Structure of the Text of the Qurʹʹan and Historical Sources in Reports of Selected Events of the Prophetʹʹs Period

ساختار گزارش‌هاي تاريخي يكي از مباحث مورد علاقه و توجه مورخان و فيلسوفان علم تاريخ است و بررسي مقايسه اي آن در قرآن و متون تاريخي سده هاي نخستين اسلامي مي تواند دريچه اي به سوي انديشيدن در باره تاثير هدف بر ساختار گزارش‌هاي تاريخي بگشايد. رايج‌ترين شيوه بررسي ساختار يك متن از جمله گزارش‌هاي تاريخي توجه به ساختار افقي، ساختار عمودي و ساختار معطوف به معناست. در ساختار افقي مولفه‌هايي همچون فهرست مطالب، مقدمه، متن اصلي و نتيجه گيري مورد توجه قرار مي گيرد و در ساختار عمودي كلمات، جملات و بندها و در ساختار معطوف به معنا هم سه مولفه تكرار ساخت، تكرار معنا و بسط و تفصيل معنا مد نظر قرار مي گيرند. در اين مقاله، ساختار گزارش‌هاي تاريخي در قرآن با متون منتخب سده هاي نخستين اسلامي با محوريت چند رويداد مهم تاريخ عهد مدني پيامبر6 مقايسه شده است و ضمن مقايسه ساختار عمودي صحت صدور و پيوستگي و انسجام و رعايت ترتيب زماني گزارش‌هاي تاريخي نيز در قرآن و متون تاريخي منتخب مقايسه شده است. مقاله حاضر با اين پيشنهاد به پايان مي رسد كه اگر اهداف و آرمان‌هاي ديني بر علوم انساني از جمله تاريخ نگاري سايه بيفكند، چه بسا بتوان از ضرورت پي ريزي گونه اي خاص از ساختار گزارش‌هاي تاريخي معطوف به هدف در كنار ساختارهاي موجود سخن گفت.

The Structure of Historical Reports is one of the favorite topics of historians and philosophers of the science of history a contrastive analysis of which in the Qarʹan and the historical texts of early Islam centuries can pave the way for studying the effect of objective on the structure of historical reports. The most common method of reviewing the structure of a text including historical reports is to take into account its horizontal structure, vertical structure, and the one that is focused on the meaning. In the horizontal structure, elements such as table of contents, introduction, the main text, and the conclusion are the main points of attention. In the vertical structure, however, words, sentences and clauses attract the most attention. On the other hand, in the meaning–oriented structure, the three elements of the redundance of structure, the repetition of meaning, and the expansion of meaning in full are taken into consideration. In this paper, the structure of historical reports in the Qurʹan are compared with selected texts of early Islamic centuries with having several major events of the Prophetʹs era in Medina in mind. While embarking on a comparison of vertical structure, the authenticity of issue, the linkage, the cohesion, and the chronological observation related to the historical reports have also been compared both in the Qurʹan and the selected historical texts. The article ends with the offer that if religious goals and ideals overshadow the humanities including historiography, it will be possible to speak of the necessity of establishing a particular kind of aim-oriented structure in historical reporting alongside the existing structures of the present time.