ارائه‌ي خدمات پوستي ازطريق تله‌درماتولوژي در مراكز نگه‌داري سالمندان؛ ضرورت يا انتخاب؟

Access to the skin health service through teledermatology in nursing homes: necessity or choice?

نظام مراقبت بهداشتی جهت فراهم‌كردن خدمات مراقبتی تخصصی برای جمعيت‌های ساكن در مناطق محروم و دورافتاده، با سه مانع اساسی فقر، وسعت مناطق جغرافيايی و كمبود متخصصان پزشكی روبرو می‌باشد1. طی دو دهه‌ی گذشته پزشكی از راه دور به‌صورت گسترده‌ای در مراقبت بهداشتی به‌كار گرفته شده است. اين فناوری با غلبه بر موانع مذكور، قادر به فراهم‌كردن خدمات مراقبتی و مشاوره‌ای برای اقشار مختلف جامعه خواهد بود. به‌طور مثال، از اين فناوری می‌توان برای ارائه خدمات به بيمارانی كه در مناطق دورافتاده، سازمان‌های تأديبی، سربازخانه‌ها و خانه‌های سالمندان زندگی می‌كنند، استفاده كرد2. از كاربردهای مهم و رايج پزشكی از راه دور، می‌توان به تله‌درماتولوژی (تشخيص و درمان بيماری‌های پوستی از راه دور) اشاره كرد. روش معمول در تشخيص بيماری‌های پوستی بررسی سوابق بيماری، معاينه و بيوپسی از ضايعات بيمار می‌باشد، اما در تله‌درماتولوژی، متخصص بيماری‌های پوستی به‌صورت غيرحضوری و از راه دور به ارزيابی داده‌های بالينی و تصاوير تهيه‌شده از ضايعه‌ی بيمار می‌پردازد3. در واقع، تله‌درماتولوژی به معنی ارائه‌ی مراقبت‌های تخصصی پوست (تشخيص، درمان و پيگيری) با استفاده از فناوری اطلاعات و ارتباطات از راه دور می‌باشد كه در سال 1995 برای اولين بار توسط Predina و Brown به‌كار برده شد4. هدف اوليه در اين روش فراهم‌كردن خدمات تخصصی برای بيمارانی است كه با موانعی نظير دوری مسافت، جابه‌جايی، هزينه و زمان برای دسترسی به اين خدمات روبرو هستند. هدف بعدی نيز افزايش دقت تشخيص‌ها كاهش تقاضا برای مشاوره‌های حضوری و مراجعات سرپايی و درنتيجه كاهش هزينه‌های درمانی می‌باشد. نتايج تحقيقات بالينی انجام‌شده در اين رابطه نشان می‌دهد كه تله‌درماتولوژی به ميزان قابل قبولی در رسيدن به اين اهداف موفق بوده است. برای نمونه نتايج مطالعه‌ای كه اخيراً توسط Witkamp و همكاران انجام شد، نشان داد كه به‌كارگيری تله‌درماتولوژی موجب كاهش 75% ارجاعات غيرضروری بيماران پوستی می‌شود5. طبق گزارشی كه در سال 2002 هيأت اجرايی آكادمی بيماری‌های پوستی ايالات ‌متحده آمريكا منتشر كرد، تعداد متخصصان پوست از 6/1 در هر 000/000/1 نفر در سال 1965 به 3/3 به‌ازای هر 000/000/1 نفر در سال 2002 افزايش يافته، اما تعداد درخواست‌ها برای خدمات تخصصی پوست از منابع موجود پيشی گرفته است. لذا، اين هيأت پيشنهاد كرد كه تله‌درماتولوژی می‌تواند به‌عنوان راه‌حلی برای ارائه اين خدمات موردتوجه قرار گيرد6. در ايران نيز در پی تغييرات سريع جمعيتی دو دهه‌ی اخير، نمودار ميانگين سنی به‌سرعت به‌سمت سالخوردگی پيش می‌رود. جمعيت سالمندان در ايران طبق آخرين آمارگيری رسمی در سال 1390 2/8% معادل 2/6 ميليون نفر می‌باشد7. ازطرفی مشكلات و بيماری‌های پوستی در سالمندان به‌واسطه‌ی تغييرات اساسی ساختار پوست در سنين كهنسالی، بيش از سايرين ديده می‌شود. نتايج مطالعه‌ای كه توسط ملك‌زاد و همكاران جهت تعيين فراوانی بيماری‌های پوستی در مراكز نگهداری سالمندان انجام شد، نشان داد كه 6/58% افراد شركت‌كننده در اين تحقيق حداقل از يك بيماری پوستی رنج می‌بردند8. ازسوی ديگر مراكز نگه‌داری سالمندان به‌دليل محدوديت‌های حركتی سالمندان، هزينه‌های بالای حمل‌ونقل و مشاوره‌های تخصصی قادر به فراهم‌كردن مراقبت‌های تخصصی پوست در اين مراكز نمی‌باشند و سالمندان در اين مراكز امكان دسترسی مناسب به مراقبت‌های تخصصی پوست كه لازمه‌ی شرايط سنی و جسمی آن‌ها می‌باشد را ندارند كه همين امر موجب افزايش شيوع بيماری و درنتيجه افزايش هزينه‌های مراقبت در اين مراكز می‌گردد. در اين ارتباط، درخصوص به‌كارگيری تشخيص بيماری‌های پوستی از راه دور در خانه‌ی سالمندان به دو مطالعه‌ی انجام‌شده در ايالات ‌متحده آمريكا و سنگاپور اشاره می‌گردد10و9. در مطالعه‌ای كه در سال 1997 توسط Zelickson و Homan با عنوان تشخيص بيماری‌های پوستی در خانه‌ی سالمندان صورت گرفت9، 29 بيمار سالمند كه نيازمند مشاوره‌ی بيماری‌های پوستی بودند توسط پزشك عمومی يا پرستاری كه به‌عنوان پرستار كنترل‌كننده‌ی عفونت كار می‌كرد انتخاب شدند. در اين مطالعه صحت تشخيص‌ها بين 85%-88% و صحت طرح درمانی ارائه‌شده نيز بين 88%-90% گزارش گرديد. سامانه‌ی استفاده‌شده در اين مطالعه بسيار ساده و ابتدايی، اما به‌خوبی پياده‌سازی شده بود و بيماران، تيم مراقبت اوليه، پرستاران و متخصصان بيماری‌های پوستی از آن راضی بودند. مطالعه‌ی ديگری در سال 2008 توسط Janardhanan و همكاران در يكی از مراكز نگه‌داری از سالمندان در سنگاپور انجام شد10. در اين مطالعه 350 نفر سالمند كه با ميانگين سنی 80 سال در خانه‌ی سالمندان زندگی می‌كردند انتخاب شدند. بيشتر ساكنين اين مركز از زخم بستر، فلج يا جنون رنج می‌بردند. از بين اين افراد حدود 50 نفر داوطلب انتخاب شدند كه وضعيت‌های پوستی غيراورژانسی داشتند. با توجه به تجربه‌ی موفق كشورهايی مثل ايالات‌ متحده آمريكا و سنگاپور10و9 در به‌كارگيری تله‌درماتولوژی در اين حوزه و از طرفی رشد جمعيت سالمند در كشور و پائين‌بودن سطح دسترسی به مراقبت‌های تخصصی پوست در مراكز نگه‌داری سالمندان، می‌توان به‌كارگيری تله‌درماتولوژی در مراكز نگه‌داری سالمندان را به‌عنوان يك ضرورت دانست كه منجر به افزايش كيفيت و دسترسی به خدمات تخصصی، كاهش ارجاعات غيرضروری و جابه‌جايی سالمندان در مراكزی از اين ‌دست به بيمارستان‌های تخصصی پوست شده و درنهايت موجب صرفه‌جويی در هزينه‌های جاری اين مراكز می‌شود.

Age related skin disorders due to structural and functional changes in the skin of the elderly may increase health care costs. As a result of an increase in the number of aging population in Iran, provision of dermatology services to the elderly group due to the limitation of resources and the high cost of those services will be a challenge for the health care system. Moreover, by increasing the elderly residents in private nursing homes, problems of the providing dermatology services costs as well as limitations in physical performance of the elderly to receive specialized services, the necessity of the existence of alternative and low-cost solutions to meet the needs of this group, will help to clarify the importance of the issue. By providing the facilities for physicians to examine the patients by telemedicine, access to medical care services (in broad geographic level) will be improved besides transferring of the patients for medical centers and the cost of physician care will be reduced