اثر مديريت تغذيه‌اي بر عملكرد گل و رشد بنه در گياه زعفران مزروعي (Crocus sativus L.)

Effects of Nutrient Management on Flowe Yield and Corm Characteristics of Saffron (Crocus sativus L.)

به منظور مطالعه و شناخت اثرات كودهای مختلف آلی و شیمیایی بر عملكرد كلاله، شاخص‌های رشد بنه و عملكرد علوفة زعفران مزروعی (Crocus sativus L.)، آزمایشی در سال‌های زراعی 1389-1385، در مزرعه تحقیقاتی دانشكده كشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد، در قالب طرح بلوك‌های كامل تصادفی با سه تكرار و دوازده تیمار اجرا شد. تیمارهای مورد آزمایش عبارت بودند از: سطوح مختلف كود شیمیایی (250 كیلوگرم سوپرفسفات تریپل + 50 كیلوگرم اوره در هكتار، 250 كیلوگرم سوپر فسفات تریپل + 100 كیلوگرم اوره، 250 كیلوگرم سوپر فسفات تریپل + 300 كیلوگرم اوره در هكتار)، سطوح مختلف كود گاوی (20، 40 و60 تن در هكتار)، كود گوسفندی (20، 30 و40 تن در هكتار) و كود مرغی (5، 10 و 15 تن در هكتار). نتایج این آزمایش نشان داد كه بیش‌ترین عملكرد گل تر (315 كیلوگرم در هكتار) و كلاله خشك (8/3 كیلوگرم در هكتار) در تیمار 250 كیلوگرم سوپر فسفات تریپل + 300 كیلوگرم اوره در هكتار و بیشترین مقدار عملكرد علوفه (3410 كیلوگرم در هكتار) و نیز تعداد بنه دختری در هر كلون، در تیمار 40 تن كود گوسفندی به‌دست آمد. بیش‌ترین وزن بنه موجود در هر كلون (119 گرم)، متوسط قطر بنه (6/1 سانتی‌متر) و متوسط تعداد جوانه در هر بنه (5/6 جوانه) در تیمار 250 كیلوگرم سوپرفسفات تریپل + 300 كیلوگرم اوره مشاهده شد. بیش‌ترین وزن متوسط بنه (4/2 گرم) در تیمار 100 كیلوگرم در هكتار اوره و بیش‌ترین تعداد كل جوانه‌های موجود در هر كلون (410 جوانه)، در تیمار 30 تن كود گوسفندی به دست آمد. با افزایش سطح مصرف كودهای شیمیایی و گوسفندی، اكثر شاخص‌های رشد و عملكرد زعفران بهبود یافت، در صورتی‌كه با افزایش سطح مصرف كودهای گاوی و مرغی اكثر این صفات روندی كاهشی نشان داد. به طوركلی بیش‌ترین مقدار اكثر شاخص‌های مورد مطالعه در تیمارهای استفاده از كودهای شیمیایی و گوسفندی و كم‌ترین مقدار آن‌ها در تیمار كاربرد كود مرغی به دست آمد.

In order to understand the effects of different organic and chemical fertilizer on stigma yield, corm characterstics and leaf dry matter yield (as a forage) of saffron (Crocus sativus L.), an experiment was conducted in the Research Station of Faculty of Agriculture, Ferdowsi University of Mashhad, Iran, in 2005-2009; as a Randomized Complete Block Design with 12 treatments and three replications. Experimental treatments included of: different levels of chemical fertilizers (250 kg Triple Superphosphate + 50 kg Urea/ha; 250 kg Triple Superphosphate +100 kg Urea/ha; 250 kg Triple Superphosphate + 300 kg Urea/ha), cow manure (20, 40 and 60 t/ha), sheep manure (20, 30 and 40 t/ha) and hen manure (5, 10 and 15 t/ha). Results showed that the highest fresh flower (315 kg/ha) and dry stigma yield (3.8 kg/ha) were obtained from chemical fertilizer (300-250 kg/ha Urea- Triple Superphosphate) and the highest dry forage yield (3410 kg/ha) and the highest mother and replacement corm per clump were obtained in sheep manure (40 t/ha). However, the highest corm weight per clump (119 g), average corm diameter (1.6 cm) and average number of bud per corm (6.5) were observed in 300 kg/ha Urea, the maximum average weight of corm (2.4 g) and total number of bud per clump (410) were obtained in 100 kg/ha Urea and 30 t/ha sheep manure, respectively. Most of growth indices and yield of saffron were improved by increasing in levels of sheep manure and chemical fertilizer but most of that charachteristics had a decreasing trend by increasing in levels of cow and hen manure. Generally, the highest amounts of most studied indices were obtained in chemical fertilizer and sheep manure and the lowest amounts of those studied indices were observed in hen manure.