بن‌مايه‌هاي لذّت‌گرايي در شاهنامه و تاثيرپذيري از افكار اپيكوريستي

The Roots of Hedonism in the Shāhnāmeh and the Influences of Epicurean Thoughts on the Shāhnāmeh

لذّت‌گرايي نظريه‌اي است كه در آن افراد بشر، بهبود زندگي خود را در لذّت‌جويي مي‌دانند و خوش‌باشي و اغتنام فرصت را پيشه خود مي‌سازند. لذّت‌گرايي و شادخواري در طول تاريخ، سابقه‌اي طولاني در بين مردم دارد. اپيكور ـ فيلسوف يوناني ـ مكتبي با افكار لذّت‌گرايي به وجود آورد كه با وجود مخالفت‌هاي فراوان به راه خود ادامه داد و طرفداراني به‌دست آورد. اپيكوريست‌ها خدايان را انكار مي‌كنند و معتقدند زندگي انسان، منحصر به همين دنياست؛ پس انسان تا زماني كه در اين دنياست بايد شاد باشد. اين افكار، در آثاري چون شاهنامه فردوسي هم موثّر افتاده است. شاهان و پهلوانان ايراني، در مجالس بزم خود غالباً از مي و رامشگران استفاده مي‌نمايند. اما اين دو عنصر به تنهايي اسباب لذّت آنها را فراهم نمي‌آورد، آنها به زن نيز توجّهي خاص دارند و از شكار و چوگان‌بازي نيز براي تفريح و غم‌زدايي استفاده مي‌كنند. شاهنامه فردوسي، سرشار است از شادي‌ها و لذّت‌گرايي‌ها، و فلسفه اپيكور نيز شادي را توصيه مي‌كند. اما اينكه انديشه‌هاي شاد‌باشي و لذّت‌گرايي در شاهنامه، چقدر با فلسفه اپيكور تطابق دارد، خود بحث ديگري است. دنياي حماسي شاهنامه را نمي‌توان با دنياي اپيكور ـ فيلسوف سرخورده ـ يكي دانست و تمايزاتي در اين ميان، وجود دارد كه در بخش شاهنامه و اپيكوريسم و نتيجه‌گيري نهايي بدان پرداخته شده است.

Hedonism is a philosophy which encourages pleasure-seeking as a means of forgetting the pains of life and improving one’ s living. Hedonists believe in seizing the day for pleasure. This philosophy and manner of life has a very long record in history. Epicure, the Greek philosopher, founded a school of hedonism which in spite of very strong oppositions moved itself along and acquired a number of adherents. The Epicureans, reject gods and after-life and believe that the life of man is limited to this world. Therefore, man should be happy as long as he lives in this world. Such thoughts can also be observed in the Shahnameh by Ferdowsi. The Iranian Kings and heroes, in their feasts and celebrations drink wine and listen to the music of the troubadours. However, wine and music are not enough and they also seek the company of women. The kings and heroes also enjoy hunting and the game of polo. The Shahnameh is abundant with pleasures and scenes of enjoyment and the philosophy of Epicure also prescribes pleasure-seeking and enjoyment. However, the adjustment of pleasure-seeking in the Shahnameh with the philosophy of Epicure is questionable. It is hardly possible to see the pleasure-seeking in the heroic world of the Sh?hn?meh and the one in the philosophy of Epicure, the gloomy philosopher, the same. There are certainly some basic distinctions between them which are stated in the section on Epicureanism and the Shahnameh.