بررسي تطبيقي نظريه‌هاي سلطنت

A comparative study of sultanate theories

در اين مقاله، امكان تطابق الگوي «سلطنت شيعي» بر حكومت‌هاي صفويه وقاجاريه مورد بررسي قرار گرفته است؛ الگويي كه با عنايت به نبودِ تعريفي جامع ومانع از آن سعي شده با بررسي نظريه‌هاي سلطنت ايرانشهري و سلطنت سني بر فهم حدود وثغور آن توانا شويم. پذيرش سلسله مراتب نظم كيهاني، نگرش خاص به پديده شر، پيوند دين وسلطنت، هيبت سلطاني وظل اللهي بودن سلطان از جمله ويژگي‌هاي عمومي نظريه‌هاي سلطنت مي‌باشد. «تلقي الهي وقدسي» از سلطنت امري است كه اهل سنت براي توجيه وضع موجود ورفع مشكله ارتباط ميان سلطنت وشريعت به بسط آن پرداختند. «سلطنت شيعي» ضمن بهره‌گيري از خصوصيات مذكور، اصلي را نيز بر آن افزوده؛ اصلي كه حافظ هويت شيعيان وخط مايز روشني بين الگوي سلطنت شيعي با نمونه‌هاي رقيب بود. اين اصل مهم، تبيين چگونگي رابطه سلطنت وامامت بود؛ امري كه تا قبل از صفويه موضوعيتي براي بحث نداشت.

This paper studies the possibility of comparing the Shiite sultanate model with the Safavid and Qajar governments. Since there is no comprehensive definition of the Shiite sultanate model, the paper tries to clarify its limits through studying the Sunnite and Iranshahri theories of sultanate. Admitting the hierarchy of cosmic order, a particular approach to the evil, the compatibility of religion and sultanate, the sultanate awe, and the sultanʹs being under the shadow [support] of Allahʹs are among the common characteristics of sultanate theories. A divine and sacred conception of sultanate is developed the Sunnites to justify existing situation and the problem of the relationship between sultanate and sharia. Apart from the above characteristics, the Shiite sultanate has added another principle to sultanate, which secured the Shiite identity distinguished between the Shiite model of sultanate and the competing models. This crucial principle, which was never brought into consideration before the Safavid period, involved with the explanation of the relationship between sultanate and Imamate.