بررسي تنوع زيستي علف هاي هرز مزارع گندم شهرستان گرگان (حوزه قره سو) با استفاده از سامانه اطلاعات جغرافيايي (GIS)

Study of weeds biodiversity on wheat fields of Gorgan using geographic information system (GIS)

اين تحقيق به منظور بررسي تنوع زيستي علف هاي هرز مزارع گندم شهرستان گرگان (حوزه قره سو) و تعيين مهمترين عوامل محيطي موثر بر آن در بهار سال 1389 انجام گرديد. بدين منظور 4 روستا در 4 جهت جغرافيايي نسبت به شهر گرگان انتخاب شدند. تعداد 20 مزرعه در سطح 4 روستا انتخاب گرديد، سپس نمونه برداري به روش (w)كل و با پرتاب كوآدرات 1×5/0 متر مربعي انجام و گونه هاي علف هرز هر كادر به تفكيك جنس و گونه شناسايي و تعداد آن ها مورد شمارش قرار گرفت و مختصات جفرافيايي هر نقطه نيز توسط دستگاه GPS ثبت گرديد. سپس شاخص هاي تنوع شانن- واينر و شاخص يكنواختي سيمپسون براي اندازه گيري تنوع زيستي مورد محاسبه قرار گرفتند. نقشه اين شاخص ها با وارد كردن داده هاي جمع آوري و محاسبه شده در محيط نرم افزار ArcMap (نسخه 1, 3, 9) از مجموعه نرم افزارهاي ArcGis (ESRI, 2009) و انجام پردازش هاي لازم تهيه شد. نقشه هاي بدست آمده نشان داد كه دامنه تغييرات شاخص يكنواختي سيمپسون بين 65/0 تا 86/0 بود و 60 درصد از مساحت مزارع گندم حوزه قره سو حداكثر شاخص سيمپسون را داشتند كه شامل روستاهاي توشن و حيدرآباد مي باشند. همچنين دامنه تغييرات شاخص تنوع شانن- واينر نيز بين 5/1 تا 01/3 تعيين شد. حداكثر شاخص شانن- واينر در 61 درصد از مساحت مزارع گندم در نواحي غربي اين حوزه مشاهده شد. روستاهاي توشن و حيدرآباد داراي حداكثر شاخص شانن- واينر بوده و عوامل محيطي نظير دماي حداكثر و دماي حداقل بر روي اين شاخص تاثير مثبت داشتند.

This research was carried out to investigate weeds biodiversity in wheat fields of Gorgan (Gharasoo basin) and measure the most important effecttive environmental factors on weed biodiversity. For this, four villeges located at four directions around Gorgan city were surveyed. Then sampeling was performed by W-shape method using 0.5×1 square meters quadrate. Weed in each segment were identified and counted according to their genus and species. Geographical coordinates (features) of each point was also recorded by GPS. Thereafter, biodiversity indices were calculated using Shanon & Winer diversity and Simpson?s uniformity indices. Collected and calculated data were used to provide related maps using Arc Gis (9. 3. 1 v.) by related Data processing. Provided Maps revealed that Simpson uniformity index was from 0.65 to 0.86 and around 60% of fields in studied area were placed in higher category which included Toshan and Heidar Abad villages. Related values for Shanon & Winer index were between 1.5 to 3.01. Around 61% of studied area in west side were placed in higher values class, including the same villages as measured for Simpson index. Environmental factors, specially maximum and minimum temperature had the positive effect on Shanon & Winer indices.