مسجد، بسيج سياسي و انقلاب اسلامي بررسي موردي؛ دوره تاريخي 1341 تا 1357

Mosques, Political Mobilization and Islamic Revolution; a Case Study from 1963 to 1979

مسجد از همان آغاز به بخش اجتناب ناپذير زندگي مسلمانان مبدل گشت و چنين كاركردي را در دوره‌هاي تاريخي بعدي ادامه داد، موضوعي كه آثار مستقل اندكي را به خود اختصاص داده است. از اين‌رو، پي بردن به نقش همه‌جانبه آن به ويژه در حوادث مهمي چون انقلاب اسلامي، بررسي بيشتري را مي‌طلبد. بنابراين همچنان با اين سوال مواجهيم كه: مسجد در بسيج سياسي منتهي به پيروزي انقلاب اسلامي از چه كاركردهايي برخوردار بوده است؟ احتمالاً قدمت، اعتبار و تناسب مسجد با فرهنگ و اعتقادات اجتماعي، آن را به‌ عنوان سازمان انقلابي مطرح ساخت به گونه‌اي كه در مقايسه با سازمان‌ها و نهاد‌هاي مدني مدرن، گوي سبقت را از آنان ربود. هدف مقاله ضمن نشان دادن اهميت بي‌بديل مسجد، اشاره بر نهادينگي مسجد در حوادث تاريخي به خصوص در جامعه شيعي است. دسترسي به اين هدف تنها در پرتو روشي توصيفي تحليلي ميسر است. تاكيد بر ضرورت ايفاي نقش مسجد در پاسداشت تحولاتي كه خود پديد آورده است از يافته‌هاي نوشتار حاضر است.

From the very beginning, mosques have turned into an inalienable part of Muslim life and continued its function in later historical periods, something which has not been the subject of but a few individual works. Therefore, mosques need to be more investigated to grasp their all-inclusive role especially in the important events such as Islamic revolution. Thus the question is still: what functions had mosques had in the political mobilization leading to the victory of Islamic revolution? Probably long credibility of mosques and their correspondence with social culture and beliefs have turned them into revolutionary organizations such that in comparison with modern civil organizations, mosques took over such organizations. This article is aimed at first expressing unparalleled importance of mosques and then mentioning their being institutions in historical events especially in Shiite society. It is only possible through a descriptive analysis to achieve this end. Highlighting the necessity of mosquesʹ role in the preservations of developments they have created themselves is among the findings of this paper.