ادله اعتبار اجتهاد در قاضي و نقد آنها

The Validity of Judgeʹʹs Ijtihad Reasons and its Criticism

با توجه به اينكه قضاوت يكي از مباحث مهم و ضروري فقه و حقوق محسوب مي‌شود، شرايط قاضي از اهميت بالايي برخوردار است و از اين جهت اسلام نسبت به اهليت و صلاحيت متصديان قضا و داوري تاكيد مضاعف نموده است. اين موضوع از زمان شيخ طوسي مطرح بوده ولي در چند قرن اخير فقهايي كه بسط يد داشته اند و عملاً به فصل خصومت پرداخته اند با توجه ي بيشتري زواياي اين موضوع را بررسي كرده اند. از جمله شرايطي كه براي صلاحيت قاضي، خصوصاً در فقه، حايز اهميت دانسته شده، اجتهاد مي‌باشد. مشهور فقها قايل به لزوم اجتهاد در قضاوت هستند و درباره شرطيت اجتهاد در قاضي، ادله نقلي و عقلي بيان كرده اند. مرحوم صاحب جواهر براين عقيده است كه تنها مجتهدان جامع الشرايط بر تصدي قضاوت، مجاز و ماذون مي باشند. در مقابل؛ گروهي از فقها كه اغلب از معاصرين هستند بر خلاف قول مشهور، شرط اجتهاد در قضاوت را لازم نمي‌دانند و قايل اند با توجه به قصور ادله اي كه اجتهاد را شرط مي-دانند، غيرمجتهد هم مي تواند قضاوت كند.

Since adjudication is one of the most essential and important subjects in the religious jurisprudence and law, the qualification of the judge is very important and so Islam underlines the competence and jurisdiction of the judges. This issue was negotiated from the time of Sheikh Tousi but in the last couple of century some open handed jurists that practically have tried to end the hostility have studied different sides of this subject more considerably. One of the conditions for the qualification of judge especially in religious jurisprudence is Ijtihad (divine law on matters of theology and law). The most famous jurists believe that Ijtihad is necessary in adjudication. They have indicated the narrative and rational reasoning about Ijtihad. The author of Javaher believes that only the Mojtahids who have all conditions are allowed to be a judge. On the contrary, some jurists, mostly the modern ones, believe that Ijtihad is not a necessary condition in adjudication and they talked in considering the lack of reasons that know Ijtihad a condition and the other persons who aren’t Mojtahid can also be a judge. This article explains the forgoing aspects and then with the study and research about the theoretical principles of the common Ijtihad of judge, according to reliable documents, proves that Ijtihad for judges is not necessary.